Лукин Виктор Иванович

 

Виктор Иванович ыам ыйын биэс күнүгэр 1924 с. Бөтүнҥэ төрөөбүтэ. Төрөппүттэрэ эрдэ өлөннөр кини убайыгар Агафон Ивановичка иитиллибит. Убайын фроҥҥа ыыппыттарын кэннэ Виктор эмиэ сэриигэ бараары тылламмыт да, эдэргин диэн аккаастаабыттар.

Бу ини-биилэр олохторун үөрэтэ сылдьан биир дьикти түгэни биллим. Ол тугуй? Агафон уонна Виктор Лукиннар Кенигсберг куораты ылар иһин кыргыһыыга биир кэмҥэ кыттыбыттар. Агафон кэпсиир этэ: кыһыыта-абата диэн быраатым Бииктэр миигиттэн чугас сэриилэспит эбит да, дьылҕа хаан биһигини фроҥҥа көрсүһүннэрбэтэҕэ.

В.И. Лукин кыыһа - аламаҕай майгылаах, нап-нарын Нам кыыһа Татьяна Викторовна соторутааҕыта аҕатын туһунан балай да матырыйаалы аҕалла, онон үлэбин арыый чэпчэттэ. Онно буойун Виктор Иванович тус бэйэтэ суруйбут ахтыыта, уһуннук олорбут, үлэлээбит иккис төрөөбүт дойдутун курдук саныыр «Сиэгэн-Күөлүн» орто оскуолатын кэлэктиибэ таһаарбыт «Кыайыы кынаттаах эргиллибиттэр» (2005 с.) диэн буклета уонна Кэбээйи улууһун Сиэгэн Күөл нэһилиэгин бэтэрээннэрин Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ П.Н. Захаров 12.04.2004 с. В.И. Лукины кытта сэһэргэһэн баран суруйбут ахтыы суруга бааллар. Сиэгэн-Күөллэр маладьыастар эбиккит. Эһиэхэ аймаҕым уонна атын сэрии бэтэрээннэрин туһунан кинигэ таһаарбыккьгт иһин махтал!

Болҕомтолоох ааҕааччы, абаҕам Виктор Иванович Лукин туһунан ытыктабыллаах Петр Николаевич Захаров суруйбутун билсиҥ.

 

Ахтыы

(Сэрии бэтэрээнин В.И.Лукины кытта сэһэргэһии)

 

Биир үтүө күн сэрии, үлэ, бэтэрээнэ, Нам улууһун Бөтүҥүттэн төрүттээх Лукин Виктор Иванович дьиэтигэр сылдьан кини олоҕун, сэриигэ хаһан, хантан ынырыллыбытын, кэлин эйэлээх олоҕу тутууга хайдах, туох үлэлээбитин туһунан билсиһэргэ быһаарынным. Дьиэтигэр тиийбитим киһим баар буолан биэрдэ, онон, этэргэ дылы, атах тэпсэн олорон сэһэргэстибит.

Дьиҥэр мин кинини Сиэгэн-Күөлгэ лесхоһунан үлэлии кэлиэҕиттэн, 1963 сыллаахтан билэбин. Виктор Иванович ыам ыйын 5 күнүгэр 1924 сыллаахха дьадаҥы бааһынай кэргэнигэр төрөөбүт. Виктор иккис кылааска үөрэнэ сырыттаҕына ийэтэ, төрдүс кылааска аҕата өлөннөр ийэ-аҕа тапталын улаханнык билбэтэх, кинилэр истиҥ-иһирэх тылларын истибэккэ, бииргэ төрөөбүт убайыгар Агафон Ивановичка иитиллибит. Агафон Иванович Дьокуускайдааҕы Саха государственнай театрыгар художник Г. Туралысовы кытта уһуннук үлэлээбит, онтон кэлин Майатааҕы, Ньурбатааҕы колхознай театрдарга художнигынан бэрт таһаарыылаахтык үлэлии сылдьан, гитлеровскай Германия өстөөхтөрө биһиги төрөөбүт дойдубутугар түөкүннүү саба түһэн, эйэлээх олохпутун көмүскүүргэ 1942 сыллаахха сэриигэ ынырыллыбыт. Ханна да хааллар, көмүскэтэр киһитэ суох буолан Виктор Иванович убайын кэнниттэн Ньурбатааҕы байыаннай комиссариатка тиийэн: «Миигин эмиэ сэриигэ ылыҥ», - диэн тылламмытыгар военком: «У тебя еще нос не до рос», - диэн соһуппут, ол да буолар уол санаатын түһэрбэтэҕэ, эһиилгитигэр, 1943 сыл сайыныгар сэриигэ ыҥырыллар, борохуотунан Өлүөнэ өрүс устун айаннаан Усть-Кутка тиийэр, онтон Москва анныгар дылы тимир суолунан.

Виктор Ивановичтан ардах буулдьа аннынан сэрии толоонугар хайдах, туох сылдьыбытын туһунан кэпсии түһэригэр көрдөспүппэр киһим, сэрии диэн сэрии. Кырдьык араас түгэннэр бааллара. Бастаан аармыйаҕа санинструктор идэтигэр үөрэппиттэрэ. Сержант сололоммутум, сэрии толоонугар таанкалаах чааска аптамааччыт этим. Биирдэ биһиги самоходкабыт хамандыыра бааһырда. Мэхээнньик уонна иитээччи эрэ ортулар. Өстөөх икки тааҥката уонна пехота утары иһэллэр. Ыксал буолла. Биһиги пехотабыт саллааттара төттөрү сүүрбүттэрин хамандыыр тохтотто. Мин наводканы сатаабаппын, хайыахпыный самоходнай бууска уоһунан көрөн көннөрү кыҥаан ытан утары иһэр тааҥка башнятын снарядынан таптым. Иккис ытыыбар эмиэ оннук наводкалаан тааҥка тиһилигэр түһэрдим. Иккис тааҥка ол тааҥканы буксуурдаан соһон таһаарбыта, салгыы утары кэлбэтэхтэрэ.