РУБРИКАТОР
Икки түгэн
Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэрии хара маҥнайгы күннэриттэн Амма Бөтүҥ нэһилиэгиттэн төрүттээх Василий Петрович Кайгородов кырыктаах кыргыһыыларга киирсэн, Европа буорун-бадараанын түөһүнэн хоруйан, уоттаах сэриини 1945 сыл ыам ыйын 11 күнүгэр эрэ түмүктээбитэ.
Кини Ленинградтааҕы юридическай институкка үөрэнэ сырыттаҕына сэрии саҕаламмыта, онон Псков хайысхатынан Ленинград диэки чугуйуу эрэйин-муҥун, хомолтотун билбитэ, өлүүнү-сүтүүнү көрсүбүтэ, ыараханнык бааһыран госпиталга киирбитэ.
Үтүөрэн баран, пехотнай училищены бүтэрэн, 5-с гвардейскай танковай армия 12-с гвардейскай механизированнай биригээдэтигэр танкалары утары кыргыһар взвод командира буолбута уонна истиэптээҕи кыргыһыыларга кыттыбыта. 1943 сыл от ыйын 1 күнүгэр түүн 5-с танковай армия 250 километрдаах түргэн айаҥҥа турбута уонна Курскай Тоҕойго тиийбитэ.
Остуоруйаҕа киирбит Прохоровка таһынааҕы улуу кыргыһыы туһунан кини бу курдук кэпсиир:
"Курскай Тоҕойго фашистскай Германия булгу кыайыыны ситиһэргэ анаан, 20-чэ бастыҥ танковай дивизияларын мунньан кимэн киириини саҕалаабыта, ол иһигэр "Мертвая голова", "Викинг", "Адольф Гитлер", "Рейх" диэн танковай, "Улуу Германия" диэн моторизованнай дивизиялар бааллара.
Прохоровка тимир суол станциятыгар төгүрүк километр холобурдаах хонууга сарсыарда халлаан сырдыыта икки өртүттэн атаакалаһыы буолбута, 2500 кэриҥэ таанкалар уонна самоходкалар тутуһан туран кыргыспыттара, экипажтар пушкаларын эргитэ биэрээт, тирээн туран атын таанканы ойоҕоско ытыалыыллара. Таанкалар булкуспуттара, онон икки өртүттэн бомбардировщиктар кэлэн баран, хастыыта да эргийэн баран, бомбаларын бырахпакка төннүбүттэрэ. Киэһэ, халлаан хараҥаран эрдэҕинэ, бүтүн таанкалар төттөрү чугуйан тахсыбыттара. Нөҥүө күнүгэр киэҥ хонууга умайбыт таанкалар оттоммут ходуһа бугулун курдук бачыгыраһан тураллара. Ити түүн Уралтан бэрт элбэх эшелонунан толору экипажтаах 600-чэкэ таанкалар кэлбиттэрэ, кинилэри түүнү быһа сүөкээбиттэрэ. Сарсыарда халлаан сырдыыта биһиги таанкаларбыт немецтэр ордубут таанкаларын тиийэн урусхаллаабыттара".
Үгүс мүлчүргэннээх хапсыһыылартан биир түгэни Василий Петрович ордук чорботон кэпсиир:
"От ыйын 13 күнүгэр 12-с гвардейскай биригээдэ Прохоровкаттан чугас "Кыһыл Знамя" диэн хуторга турбута. Биригээдэ командира Советскай Союз Геройа полковник Борисенко старшай лейтенант Поздеевы уонна миигин ыҥыран чугастааҕы үрдэлгэ тиийэн өстөөх таанкаларын көрсөргө бирикээс биэрбитэ. Биһиги икки взводпут 27 ПТР-даах, 40 автоматтаах, 100 таанканы утары гранаталардаах, 10 магнитнай миналаах, 15 таанканы утары миналардаах ити үрдэлгэ окуопалары хастан бэлэмнэммиппит. Сарсыарда халлаан саҥа сырдаан эрдэҕинэ 60-ча өстөөх таанкалара сыыр эргийиититтэн эмискэ көстүбүттэрэ. Таанкалар чугаһаабыттарыгар, ПТР-дар уоту аспыттара, тутатына түөрт таанка умайан күлүбүрээбитэ, ити кэнниттэн өссө сэттэ таанка гусеницаларын быһыта ыттарбыта. Өйдөөн көрбүппүт: атын таанкалар биһиги позициябытын төгүрүйбүт этилэр. Таанкалар кэннилэриттэн хас да тыһыынча пехотинецтар иһэллэрэ, 300-чэкэ метрэлээх дириҥ аппаҕа төгүрүйүүттэн куотан биэрэргэ быһаарыммыппыт. Элбэх киһибитин сүтэрбиппит. Сорохторун таанкалар эккирэтэ сылдьан тэпсибиттэрэ. Ити кэмҥэ биһиги таанкаларбыт кэлэн өстөөҕү төттөрү охсубуттара. Икки взвод 70-ча киһититтэн 17-бит эрэ ордубута, бары кэриэтэ наҕараада ылбыппыт. Миэхэ "Кыһыл Сулус" ордены туттарбыттара".
С.Христофоров