РУБРИКАТОР
КОМСОМОЛ ИИППИТ УОЛАБЫН
Шестаков Афанасий Федоровиһы биһиги улууска да, республикаҕа да аҕа
саастаах дьоҥҥо билбэт киһи суоҕа булуо.
РСФСР
уонна Саха
АССР
культураларын үтүөлээх үлэһитэ, Нам оройуонун Бочуоттаах
гражданина, үлэ уонна сэрии ветерана, республикатааҕы суолталаах
пенсионер Шестаков Афанасий Федорович туһунан ахтыы-альбом оскуола
музейын архыыбыгар паапкаҕа урулла сылдьар. Бу паапкаҕа бэйэтин ахтыыта,
үөрэнээччилэри кытта көрсүһүүлэр түгэннэрэ, поисковай бөлөхтөр оҥорбут
альбомнара баар.
Биир оннук альбому 7 «а» кылаас үөрэнээччилэрэ, Романова Саргы, Портова Варя, Рехлясова Наташа, оҥорбуттар. Сыла бэлиэтэммэтэх, барыллаан көрдөххө, 80-с сыллар ортото курдук. Бу илиинэн суруллубут, фломастерынан киэргэтиллибит альбом матырыйаалларын туһанан, Улуу Кыайыы 70 сылыгар анаан Афанасий Федорович ахтыытын, үөрэнээччилэр булбут матырыйаалларынан кини туһунан кэпсиибин.
Шестаков Афанасий Федорович 1925 с. олунньу 17 күнүгэр Бөтүҥ нэһилиэгэр, Нам улууһугар, орто бааһынай кэргэнигэр төрөөбүт. Эрдэ тулаайах хаалан аҕатын балтыгар 5 саастааҕыттан иитиллибит. 1932 с. II Модукка 1-кы кылааска үөрэнэ киирбит. Кыра сылдьан спектакллары туруоралларын интэриэһиргээн көрөр эбит. 1935 с. II Модут 3-с кылаастаах оскуолатын бүтэрэн, 1936 с. Нам оскуолатыгар 4-с кылааска киирбит. Пушкин 100 сааһын туолуутугар Павлик Морозов аатынан этэрээккэ пионерга киирбит. Сайын лааҕырга сылдьан хорга, шумовой оркестрга ыллыыр, оонньуур эбит.
1941 сыл сайын сут дьыл буолан сүөһүлэрэ эстибит. Кыһынын Хатырык 7-с кылааһын бүтэрбит. Ол сыл комсомолга киирбит. Үөрэнэ-үөрэнэ улахан дьону кытта үлэлииллэрэ.
«Сайын оттуурбут, аспыт иэдьэгэйдээх лэппиэскэ этэ. Комсомоллаах үһүө эрэ этибит.
1942 сыллаахха кыһыныгар эмиэ үөрэнэ-үөрэнэ тоҥ сайылыы ититэн бурдук астаабыппыт. 1942-1943 сс. Намҥа аан бастаан 8-с кылаас арыллыбыта. Онон Аппааныттан сылдьан үөрэммитим. Оскуолаҕа байыаннай бэлэмнэнии кэҥээбитэ. Групкомсорг этим. Ити сыл оҕолор дьыл кытаанах буолан, харчы төлөөн үөрэнэрбит. Учком сорудаҕынан ыаллары кэрийэрбит. Ити дьыл республика оҕо быыстапката патриотическай темаҕа куонкурус тэрийбитэ. Онно мин «Ворошилов Кыһыл болуоссакка» уруһуйдаан хайҕал грамота ылбытым. Концерт бөҕө тэрийэбит» диэн сэрии саҕана үөрэммит сылларын ахтыытыгар суруйбут.
Нам орто оскуолатын 8-с кылааһын 1943 с. бүтэрэн баран, бэс ыйын 22 күнүгэр Аҕа дойдуну көмүскүүр сэриигэ аармыйаҕа ыҥырыллан барбыт. 36-с Забайкальскай фронт, 2010-с дивизиятыгар, 649 с/п, II батальон, 5-с ротатыгар рядовой саллаатынан сулууспалаабыта. 1943 сайыныгар Манчжурия границатыгар Манчжур куорат таһыгар обороннай укрепрайоҥҥа, дивизия 3-с полкатын саллааттарын кытта үлэлээбитэ. 1944 с. кыһыныгар дивизия снайперскай ротатын үөрэҕэр, снайперга бэлэмнээбиттэр. 1944 с. саас, 582 с/полкаҕа (стрелковай буолуо) ииппит аҕатынаан Сивцев Василий Колноновичтыын биир чааска сулууспалаабыт. 1945 с. кыһыныгар радистар куурустарыгар үөрэппиттэр. Сайынын Чита уобалаһыгар, мас бэлэмнээһинигэр сылдьыбыттар. Маны таһынан фронтовай маневдарга сылдьаллара уонна куттал тирээтэҕинэ бэлэм буоларга, бойобуой билиини баһылааһыҥҥа үөрэппиттэрэ.
Саха уолаттарын сэрии сэбин материальнай чааһын нууччалыы үөрэтиигэ үлэлэспитэ. Бу сыралаах үлэтин Кыайыы 30 сылыгар «Ленин суола» хаһыакка, киниэхэ үөрэммит саллаат, I Хомустаах нэһилиэгин олохтооҕо, Иван Аргунов ахтыыта туоһулуур.
1945 с. күүтүүлээх сааһа... Даурия чаастарыгар Кыайыы бырааһынньыгын өрө көтөҕүллэн, үөрэ-көтө көрсүбүттэрэ.
Афанасий Федорович 1945 с. ыам ыйын бүтүүтүгэр II-с Забайкальскай байыаннай пехотнай училищеҕа связистары бэлэмниир үөрэххэ үөрэммитэ. Атырдьах ыйыгар бастыҥ «Ленинскэй хостор» көрүүлэригэр II-с миэстэни ылан, биир ый дойдутугар барарга уоппуска биэрбиттэр. Суолга айааннаан иһэн ыараханнык ыалдьан, Нам военкоматынан демобилизацияламмыт.
1946 сыл ахсынньытыттан Нам райисполкомугар байыаннай
учет остуолун начальнигынан анаммыт, Осоавиахим председателинан
сылдьыбыт. 1949 с. райкомол дьаһалынан Нам орто оскуолатыгар старшай
пионербаһаатайынан анаммыт уонна байыаннай дьыала учууталынан үлэлээбит.
Онтон 1950 с. бэс ыйыттан комсомол райкомун конференциятын уурааҕынан
райкомҥа пионерскай отдел сэбиэдиссэйинэн анаммыт. Ол сыллардааҕы
комсомол, партия эттэ да ханна баҕарар, ханнык баҕарар үлэҕэ
кыаттарбатах сиргэ үлэлиэхтээххин. Ол иһин Афанасий Федорович «Комсомол
ииппит уолабын» дэннэҕэ. Онтон 1951 с. ахсынньытыттан культура эйгэтигэр
кулууп
директорынан ананан үлэтин саҕалыыр.
Бочуоттаах сынньалаҥҥа таҕыстар да, сүрэҕин баҕатынан общественнай үлэнэн таһаарыылаахтык үлэлээбитэ. Аҕа дойдуну көмүскүүр сэриигэ ытык иэһин чиэстээхтик толорбутун иһин 1965 с. «Японияны Кыайыы иһин» мэтээлинэн наҕараадаламмыта. Кыайыы үбүлүөйдээх мэтээллэрин таһынан, культура үлэтин сайдыытыгар улахан кылаатын иһин бочуоттаах наҕараадалары ылбыта.
Я.Е. Корякина,
1 №-дээх Нам орто оскуолатын музейын сэбиэдиссэйэ