РУБРИКАТОР
ИККИС УКРАИНСКАЙ ФРОҤҤА
Советекай Армия кэккэтигэр уруккута Ленскэй, билиҥҥитэ Хатыҥ Арыы, нэһилиэгэр Совет исполкомун секретарынан үлэлии сылдьан 1942 сыл кулун тутар 10 күнүгэр ыҥырыллыбытым. 1943 сыл кулун тутарга диэри Забайкальскай байыаннай уокурукка араас байыаннаи чаастарга сулууспалаабытым.
1943 сыл кулун тутарга Арҕаа степной фроҥҥа ыыппыттара. Онно 93-с стрелковай дивизия 281-с стрелковай полкатыгар станковай пулемет наводчигынан ананан Белгород туһаайыытынан сэриигэ киирбитим. Өстөөх наһаа күүстээх кимэн киириини саҕалаабыта. Ону биһиги армиябыт төттөрү охсубута уонна иннин диэки барбыта. Бу кырыктаах охсуһууга мин от ыйын 13 күнүгэр мина оскуолкатыгар таптаран госпиталга киирбитим.
1943 сыл сэтинньититтэн 1944 сыл ыам ыйыгар диэри фронтовой младшай лейтенаннар курстарын иккис Украинскай фронт төрдүс армиятыгар үөрэнэн бүтэрбитим уонна ити армия биир стрелковай полкатыгар пулеметнай взвод командирынан ананан Бессарабияҕа өстөөҕү утары оборонаҕа киирбитим. Оборонаҕа үс ыйтан ордук кэмҥэ турбуппут. Күн аайы сэрии, өлүү-сүтүү тахса турара. Күһүөрү биһиги армиябыт өстөөх линиятын тоҕу көтөн Румыния территориятыгар киирбитэ.
Өстөөҕү тилэх баттаһан сатыы батыспыппыт, сууккаҕа түөртүү чаас утуйарбыт. Ити курдук айаннаан төрдүс күн сарсыардатыгар биһиги батальоммут өстөөҕү хайа хапчааныгар сиппитэ. Өстөөх бэриммэтэҕин иһин уоту урут биһиги аспыппыт уонна ити сэриигэ кыайыылааҕынан тахсыбыппыт. Өстөөх 450 саллаата сэрии хонуутугар өлен уонна бааһыран хаалбыта. 936 саллааттар уонна офицердар билиэн бэриммиттэрэ. Бэрт элбэх трофейы ылбыппыт. Итинтэн ыла өстөөхтөрбүтүттэн былдьаан ылбыт транспорбытынан өссө түргэтээн эккирэппиппит.
Бэрт элбэх сэриини этэҥҥэ ааһан, кэлин Венгрия территориятыгар Балатон күөл ханаалын туораан Сехершфехервард куорат таһыгар 118-с үрдэл оройуонугар мин пулеметнай взводум өстөөх хас да атаакатын төттөрү охсубута, суукка устата биэрбэтэҕэ. Ити кыргыһыыга ахсынньы 27 күнүгэр (1944 с.) мина чугас эстэн, хас да оскуолкаттан баас ылбытым. Ити туһунан «Якутяне на фронтах Великой Отечественной войны Советского Союза» диэн кинигэҕэ суруллан турар. Ити үрдэл иһин сэриигэ «Кыһыл Сулус» орденынан наҕараадаламмытым. Госпиталга сытар кэммэр өстөөх утары атаакалаан биһиги армиябыт балачча чугуйбута.
Үтүөрэн баран эмиэ иккис Украиннскай фроҥҥа пулеметнай взвод командирынан ананан эмиэ Сехершфехервард куорат туһаайыытынан кимэн киирбиппит. Бу сырыыга куорат адьас чугас этэ. Иккис уонна үһүс Украинскай фроннар ити куораты тутан олорор 150 тыһыынча киһилээх өстөөх сэриитин төгүрүйэр иһин кыырыктаахтык кыргыспыттара. Өстөөх куораттан тахсар суола биир эрэ хаалбыта. Ити суолу быһар иһин элбэх өлүү-сүтүү тахсыбыта. Халабырдьыттар туох баар күүстэрин түмэн утарыласпыттара да кыайан тулуйбакка түүнүн куораттан тахсан барбыттара. Бу сэриигэ мин үһүс бааһырыыбын ылбытым. Ити 1945 сыл кулун тутар 25 күнэ этэ.
Кыайыы күнүн госпиталга көрсүбүтүм. Сэрии элбэх араас түгэннэрин умнубуппун, сорҕотун суруйар наадата суох курдук. «Кыһыл Сулус» ордены тэҥэ «Будапеһы босхолооһун иһин», «Венаны ылыы иһин», «Германияны кыайыы иһин» медалларынан наҕараадаламмытым.