РУБРИКАТОР
ХОРСУН ХАМАНДЫЫР, ҮТҮӨКЭН САЛАЙААЧЧЫ
Мин бүгүн ахтан ааһыахпын баҕарабын «Кыһыл Сулус» уордьанын кавалерын. «За взятие Вены», «За взятие Будапешта», «За Победу над Германией» мэтээллэринэн наҕараадаламмыт Хатын Арыы нэһилиэгин олохтооҕун Егор Егорович Гоголевы.
Гоголев Е.Е. 1920 сыллаахха ахсынньы 17 күнүгэр Уус-Алдан улууһугар Найахы нэһилиэгэр орто бааһынай кэргэнигэр төрөөбүтэ. Дьоно Намҥа көһөннөр 1939 с. 7-с кылааһы Намҥа бүтэрбитэ. 1938 с. Максим Горькай аатынан колхоз суотчутунан үлэлии киирбитэ. 1939 сылтан комсомол чилиэнэ буолбута. Ахсынньы 24 күнүгэр 1939 с. Егор Егоровиһы нэһилиэк сэбиэтин депутатынан талаллар. 1940 с. нэһилиэк сэбиэтин секретарынан үлэлиир. 1942 с. кулун тутарга бэбиэскэ тутан армияҕа барар.
Армияҕа баран бастаан младшай командирдар оскуолаларыгар үөрэнэр. Онтон стрелковай отделение командира буолар. 1942 с. алтынньыттан Забайкальскай минометнай пулеметнай училищеҕа үөрэнэр. Кулун тутарга 1943 с. Арҕаа Степной фроҥҥа ыыппыттара. Онно баран 93 стрелковай дивизия, 281 стрелковай полкатыгар станковай пулемет наводчигынан ананан Белгород туһаайыытынан сэриигэ киирэр. Бу улахан кыырыктаах охсуһууга Егор Егорович от ыйын 13 к. миинэ оскуолкатыгар таптаран госпитальга киирбитэ. 1943 с. сэтинньи ыйтан 1944 с. ыам ыйыгар дылы фронтовой младшай лейтенаннар курстарын 2-с Украинскай Фронт 4-с армиятыгар үөрэнэн бүтэрэн уонна ити армия 84-с стрелковай дивизиятын 382-с стрелковай полкатыгар пулеметнай взвод командирынан ананан Бессарабияҕа сэриилэһэр. Үс ыйтан ордук кэмҥэ оборонаҕа тураллар. Күһүөрү биһиги армиябыт өстөөх линиятын тоҕо көтөн Румыния территориятыгар киирбитэ, өстөөҕү тилэх баттаһан сатыы батыспыттара, сууккаҕа 4-түү эрэ чаас утуйаллара. Ити курдук айаннаан, төрдүс күн сарсыардатыгар кинилэр батальоннара өстөөҕү хайа хапчааныгар сиппитэ уонна өстөөх бэриммэтэҕин иһин уоту урут аһаннар ити сэриигэ кыайбыттара.
Ити курдук бэрт элбэх сэриини этэннэ ааһан, кэлин Венгрия территориятыгар Валатон күөл ханаалын туораан Сехешфехервард куорат таһыгар 118-с үрдэл оройуонугар Егор Егорович пулеметнай взвода өстөөх хас да атаакатын төттөрү охсубута. Үрдэли суукка устата биэрбэтэҕэ. Ити кыргыһыыга, ахсынньы 27 күнүгэр, миинэ чугас эстэн, хас да оскуолкаттан баас ылар. Ити туһунан «Якутяне на фронтах Великой Отечественной войны Советского Союза» диэн кинигэҕэ суруллан турар. Ити үрдэл иһин сэриигэ «Кыһыл Сулус» уордьанынан на5араадаланар.
Госпитальтан үтүөрэн тахсан баран, эмиэ 2-с Украинскай фронт 62-с стрелковай дивизиятын 182-с стрелковай полкатыгар пулеметнай взвод командирынан ананан, Сехешфехервард куорат туһаайыытынан кимэн киирбиттэр. Бу сырыыга куоракка адьас чугаһаабыттар. 2-с уонна 3-с Украинскай фроннар ити куораты тутан олорор 150 тыһ. ньиэмэс сэриитин төгүрүйэр иһин улахан сэриигэ киирбиттэр. Өстөөх куораттан тахсар суола биир эрэ хаалбыт. Суолу быһар иһин элбэх өлүү-сүтүү тахсыбыт. Ити сэриигэ Егор Егорович үсүһүн бааһыран госпитальга киирэр. Онон Улуу Кыайыы күнүн госпитальга көрсүбүт. Үтүөрэн баран салгыы сулууспалаабыт. 1946 с. күһүн демобилизацияланан, гвардия лейтенана буолан төрөөбүт Сахатын сиригэр кэлбит.
Егор Егорович 1946-47 сс. алтынньытыгар диэри Нам оройуонун ЫБСЛ КС РК тэрийэр отделын сэбиэдиссэйинэн үлэлээбитэ. Оҥгон 1947-1949 сс. Карл Маркс колхозка ууһунан үлэлиир. Манна маҥнайгы дьоһуннаах үлэтинэн, бэйэтэ оҥорторбут мас куорпуһугар стационарнай мотуору олордон үлэлэппит кыра кыамталаах, баарсаны соһор катера этэ. Кини улууска бастакынан 1949 с. дизельнэй локомотавы таҥан, Аппааныга «Ильич уотун» сандаардыбыта. Монтердарынан Игнатьев К.К., Решетников И.П. үлэлээбиттэрэ.
Егор Егорович 1949-1954 с. үүт-табаарынай ферматын сэбиэдиссэйинэн, колхоз председателин солбуйааччытынан, подсобнай хаһаайыстыба сэбиэдиссэйинэн үлэлээбитэ. Анал үөрэҕэ суох буолан, Пермьскэй уобалас Верещагинскай техникумугар техник-механик идэтигэр 1954-56 сс. диэри үөрэммитэ. Үөрэҕи бүтэрэн кэлэн 1956-1967сс. диэри кылаабынаи механигынан үлэлээбитэ. Ол курдук, Л.Л. Левин, Иван Гоголев, Иван Доромонов, бырааттыы Николаевтар, З.А. Винокуров уо.д.а. кытта республикаҕа аан бастакынан толору механизированнай звено тэринэн оттооһуну саҕалаабыта. Оттооһуҥҥа колхоз механизированнай звенолара: Бөтүнтэн И. Лукин, Аппааныттан Л. Левин звенолара республикаҕа оту оттооһун инники күөнүгэр сылдьыбыттара. Карл Маркс колхоз звенолары үлэлэтиигэ бастыҥ уопуту атастаһыы оскуолата буолбута.
1968 с. Иркутскайдааҕы тыа хаһаайыстыбатын институтугар салайар кадрдар үрдэтинэр үөрэхтэригэр үөрэммитэ. 1967-1971 сс. колхоз председателин солбуйааччытынан үлэлээбитэ. 1971-1975 сс. өрөмүөннүүр мастарыскыай сэбиэдиссэйэ. 1975-1979 сс. диэри ыскылаат сэбиэдиссэйинэн Аммосов совхоз Хатыҥ Арыы отделениетыгар үлэлээбитэ.
«Кинини уоттаах сэриини ортотунан ааспыт хорсун буойун, бойобуой офицер, кэлин колхоһун, совхоһун иһинэн үрдүкү дуоһунастарга үлэлии сылдьыбыт сааһырбыт киһи, хаһан да ааспыт үтүөлэринэн өҥнө туттубат, өрүү үөрэ-көтө сылдьар үтүө майгылаах, оҕону кытта оҕо, кырдьаҕаска кырдьаҕас буолар дьиҥнээх норуот киһитэ этэ диэн сүрдээҕин убаастаан, ытыктаан ахталлар», - диэн аҕатын туһунан ахтыытыгар кыыһа Винокурова Антонина Егоровна суруйар.
Егор Егорович кэргэнинээн Анна Ивановналыын 1940 с. ыал буолбуттара. Алта оҕоломмуттарыттан үс оҕо былыргы аас-туор олохтон төннүбүттэр. Икки оҕото ыал буолан, оҕо-уруу төрөтөн, билигин 9 сиэн, 4 хос сиэн эһээлэрин аатын ааттата туруохтара.
Е.Е. Гоголев кулун тутар 11 күнүгэр 1979 с. ыалдьан олохтон туораабыта. Билигин кини олорбут уулуссата 2004 сылтан ыла Гоголев Егор Егорович аатынан ааттанар.
Н.Д. Сивцева, Аппааны