РУБРИКАТОР
ӨСТӨӨХ ТАНКАЛАРЫН УТАРЫ
1943 сыл балаҕан ыйын 12 күнүгэр Харьков иһин кыргыһыыга этэ. Пулеметнай точка окуопатыгар гвардия рядовойа Григорий Дунаев уонна казах уола, кини көмөлөһөөччүтэ Юлдашев бааллара. Өстөөх танкалара уотунан уһуура-уһуура, муҥутуур түргэнинэн бу кэлэн иһэллэрэ.
Григорий уолунаан, танканы утары охсуһарга атын туохтара да суох буолан, гранатанан киирсэргэ быһаарыммыттара. Кинилэр түөртүү гранатаны холбуу баайталаан баран танкалар олус чугас кэлэллэрин кэтээбиттэрэ. Биир танка уун-утары кэлэн испитэ. Уолаттар бырахпыт гранаталара танка уҥа гусеницатын анныгар түһэн эстибиттэрэ. Танка пулеметтуурун уураппакка эрэ өрө холоруктуу түспүтэ уонна төттөрү хайыһаат, тохтоон хаалбыта.
Григорий киһитин эргиллэн көрбүтэ сүүһүн хаба ортотугар таптаран хаан-билик буолан сытара. Өлөрбүттэр диэн санаа элэс гынан ааста, ол икки ардыгар танка иһиттэн дьонноро тахсыахтара диэн, ону кэтэстэ. Утаакы буолбата, иккис танка эмиэ пулеметунан тибиирэн субу чугаһаан кэллэ. Григорий хаптас гынна, гранататын бэлэмнээтэ. Өндөйөн эрдэҕинэ буулдьалар ойоҕоһунан сирилэстилэр. Онтон олох чугаһаата дии санаат, пулеметун аннынан өҥөйөн көрбүтэ уонна эмискэ гранаталарын кыыраппыта. Дьолго, танка эмиэ хойуостана түһээт, хорус гыммыта. Танкалар кэннилэриттэн сырсан иһэр немецтэри пулеметунан ытыалаан субу-руппута.
Сотору буолаат биһиэннэрэ хардары кимэн киириигэ турбуттара. Өстөөх атааката суоһарыылаахтык төттөрү охсуллубута. Ол киэһэ өстөөх маҥнайгы кирбиитин ылбыттара. Сарсыныгар кимэн киириини «катюшалар» саҕалаабыттара уонна пехота киириитин биллэримээри туох да көстүбэт хойуу буруотун таһаарбыттара.
Дунаевтаах танкалар кэннилэриттэн баран испиттэрэ. Эмискэ кини кэннигэр снаряд туһэн эстэрин кытта, туох эрэ сискэ уонна илиигэ сүр күүскэ охсубутуттан охтон түспүтэ. Нэһиилэ сыылан улахан воронкаҕа киирбитэ, онно сытар саллааттар көмөлөрүнэн баастарын бэрэбээскилэммитэ. Сэниэ ыла түһэн баран, санчасть баар диэбит ойуурдарын диэки барбыта. Онно бэрт эрэйинэн тиийбитэ, өстөөхтөр хайы-үйэҕэ үлтү бомбалаабыттар этэ. Кини санаата түһэн, күүһэ эстэн олордоҕуна, биир билэр саллаата эмиэ бааһыран кэлбитэ. Ханна баралларын толкуйдаан балачча олорбохтообуттара. Онтон тыын былдьаһан ыраах биир ойуур көстөрүгэр барбыттара. Григорий кыайан тиийбэтэҕэ, суулан түспүтэ, өйүн сүтэрбитэ.
Кини вагон иһигэр айаннаан иһэн дьэ өйдөммүтэ. Сэрэйдэҕинэ били бииргэ айаннаабыт табаарыһа тиийэн тыллаабытыгар санитардар кэлэн ылбыт быһыылаахтара.
Григорий Иванович Дунаев бу иккис уонна бүтэһик бааһырыыта этэ.
Иккис бааһырыыта ордук ыарахан этэ. Кинини уһуннук эмтээбиттэрэ. Бастаан илиитин быһарга эппиттэрин сөбүлэспэтэҕэ. Онтукам билигин үтүөрдэ диэн үөрэн-көтөн кэпсиир. «Бойобуой үтүөлэрин иһин», «Германияны кыайыы иһин» медаллардаах дойдутугар Хамаҕаттаҕа төннөн кэлбитэ.
К. Колпашников