РУБРИКАТОР
ОҔОБОР ЛИНАҔА
Мин учүгэйдик сылдьабын, доруобайбын!, эн курдук эммиэ үөрэнэбин кылааспын үчүгэйдик бүтэрдим дөксө да үөрэниэм уонна хойуут-хойуут эһиэхэ барыам онуоха дылы улахан, үөрэхтээх киһи буол. Куруук ахта сылдьыма, онтон мин кыратык ахтыам.
Сыллыр эн аны улахан киһи буоллаҕыҥ дии бэйэҥ доруобуйаҕын харыстаҥ, аҕаҥ, эдьиийдэриҥ сүбэтин истэр буол.
Маны суруйарым бутэр онньоо-көрүлээ этэҥҥэ сырыт, чэгиэн-чэбдик доруобай буол.
Сүүскүттэн сыллаан хаалабын эн убайыҥ
Дьөгүөркэ. Бэс ыйын 15 күнэ 1942с.
1943 с. тохсунньу 12 күнэ.
Ытыктыыр уонна таптыыр төрөппүттэрим!
Мин ааппыттан итии, коммунистыы дорообото тутуҥ!
Дьоллоохтук, өлуөр-сөлүөр, эйэни холбоон олороргут туһугар былыргылыы чиэс көтөҕөбүн.
Туох ханнык иннинэ бэйэм туспунэн суруйдахпына Сталин куоратын таһыгар кэлбитим икки ыйа буолла. Доруобуйа үчүгэй. Күн-түүн өстөөх үрдүгэр түрбүйэбит, эккирэтэн илдьи тэпсэбит. Сотору кыайыы көстөрө күүтүллэр. Итинтэн ураты сонунум баартыйаҕа хандьытаатынан киирдим. Аны ыйынан чилиэнинэн киириэҕим. Эһиги олоххут кыьал5алаа5ын истибитим уонна сэрэйэбин. Сэрии бурүйдаах. Оттон сэриини ким тэрийдэ? Кинини үлтү тэпсэр биһиги сорукпут. Олох кыһалҕатын тулуйа түһүөххэ, биһиги хайдах өстөөҕү кытта охсүһууга тулүйарбыт курдук. Суругу кытта справка ыытабын, туһүүлэртэн кыратык да буоллар, чэпчэтии баар буолуохтаах уонна үп ыллахпына переводтуом, хата тиийэрэ саарбах.
Эһиги уолгут Егорка. 1943 с. олунньу 1 күнэ.
Мин ааппыттан коммунистыы итии гвардейскай эҕэрдэтэ тутуҥ. Сылдьыы, доруобуйа үчүгэй. Күн тура-тура өстөөҕү өһөрөртөн атын сонун суох. Биэс ый устата советскай куораты илдьи тэпсээри соруммут немец киһиргэс эсиэсэбистэрин төгүрүйэи баран, бэриммэтэхтэрин иһин, сир үрдүттэн тобоҕолоотубут. Онон Волга өрүс, Сталинтрад куорат күн бүгүн хара тыыннартан босхолонно. Куораты кумалаабыттарын иһин тириилэрэ үс төгүл сүлүллүөр диэри иэстиэхпит. Билигин ый, эбэтэр ый аҥаара сынньаныахпыт, ол кэннэ атын фроннарга көмөлөһө барыахпыт.
Эһиги сэрии түргэнник бутэригэр баҕараргыт курдук биһиги баҕарабыт. Баҕабыт сотору туолуо. Бу ый эргэтэ тугу көрдөрөр?
Мин манна кэлэн баран иккис суругум (тохсунньуга). Ханна үлэлиирим, сылдьарым туһунан справка ыыппытым.
Сонунум итинэн бүтэр. Коммунист партиятыгар киирбитим. Сахаттан Ньурба киһитэ Пономарев диэн мин подразделениебар баар.
Эһиги олоххут туһунан тугу суруйуомуй. Бэккэ кытаанахтары тулуйан, эйэлээхтик олоруҥ. Бука бары доруобай, чэгиэн-чэбдик буолуҥ. Эһиги тыыннаах, доруобай, оҕолор уөрэхтээх улахан дьон буолан, оттон мин гвардеец аатын түһэрбэккэ дойду көмүскээччитин быһыытынан көсөрбүтүгэр баҕарабын уоннэ эрэнэбин. Мин туспар санаарҕаамаҥ барыта үчүгэй буолуо!
Барыгыт илиитин ыга тутан хаалабын. Эһиги уолгут гвардия лейтенана Егор Архипович Азаров.
1943 с. олунньу 22 күнэ.
Мин ааппыттан итии гвардейскай эҕэрдэтэ тутуҥ! Сылдьыы, доруобуйа этэртэн эриэккэс, сонун соччолоох киһи киһиэхэ кэпсиирэ суох, билигин сынньалаҥҥа бэрт ыраах, кэтэххэ, олоробун. Төһө да буоларбыт биллибэт. Кыайыы туһунан сурукка ааҕаргыт курдук - бэрт үчүгэй. Онон эрэниэххэ сөп. Тыыннаах, үөрүүнэн көрсүһүөхпүт диэн.
Тээтэ! Мин эйиэхэ биэрбит андаҕарбын уонна эрэннэриибин сорҕотун толордум уонна өссө инники толоруом, кэпсээҥҥэ киирэр улуу Сталиградскай кыргыһыыга сылдьыстым. Мин командалыыр подразделением үчүгэй сыананы ылла. Уулусса охсуһуутун маастардара буоллулар. Байыастар сүүс бырыһыан бырабыыталыстыбаттан мэтээлинэн надараадаланнылар. Онтон миигин бойобуой наҕарааданан — «Кыһыл Сулус уордьанынан уонна «Сталинград көмүскэлин иһин» мэтээлинэн наҕараадалаатылар. Бу икки сүүнэ наҕарааданы бу ый 20 к. биэрдилэр. Бу күн мин иккис төрөөһүнүм, бу күн өстөеҕү өссө дьэныардаахтык кыргарга сорунар, бу күн — хаһан да умнуллубат күн.
Манан мин сонунум бүтэр... Оҕолор доруобүйаларын харыстааҥ, сурукта суруйдуннар. Бары аймахтарбар уонна табаарыстарбар мин ааппыттан приветтэ түттарыҥ.
Эһиги уолгут Егорка.
1 2