РУБРИКАТОР
Ядреев Иннокентий Николаевич
(1916-1978 сс.)
Наҕараадалара:
«Венаны ылыы иһин» мэтээл;
«Будапешт куораты ылыы иһин» мэтээл;
«1941-1945 сс. Аҕа дойду сэриитигэр Германияны кыайыы иһин» мэтээл;
«1941-1945 сс. Аҕа дойду сэриитигэр килбиэннээх үлэтин иһин» мэтээл;
Юбилейнай мэтээллэр.
Сэриигэ 1942 с. Таатта оройуонуттан Ытык Күөлгэ ЛТУ-га надсмотрщигынан улэлии сылдьан ыҥырыллыбыта. 1943-1945 сылларга II Украинскай фронт састаабыгар киирэн Чехословакияны, Польшаны, Венгрияны, Югославияны босхолоспута уонна Австрияҕа диэри сэриилэспитэ. 1943 с. Сергеев Дмитрий Дмитриевичтыын бииргэ сылдьыбыттара. 1945 с. дойдутугар эргиллэн кэлбитэ.
Аҕабыт Иннокентий Николаевич Ядреев 1916 сыллаахха атырдьах ыйыгар Үөдэй нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Бииргэ төрөөбүт үс бырааттыылар бары сэриигэ барбыттар. Аҕабыт уонна абаҕабыт Иван Николаевич бастакы хомуурга түбэһэн Аҕа дойдуларын көмүскүүр сэриигэ ыҥырыллыбыттар. Кыра бырааттара Александр 1942 с. барбыт уонна 1943 с. сэрии хонуутугар охтубут.
Аҕабыт куоракка учительскай семинарияҕа нуучча тылын учууталыгар үөрэммит. Үөрэҕин ситэри бүтэрбэтэх. Төрөөбүт Үөдэйигэр кэлэн оҕолору нуучча тылыгар үөрэппит. Үөрэтэр предметин дириҥник билэрэ, киһиэхэ өйдөнүмтүө гына быһаарара диэн киниэхэ үөрэммит оҕолор ахталлар. Оччотооҕу кэмҥэ үөрэммит Прокопий Иннокентьевич Скрябин бу курдук суруйар: «Иннокентий Николаевич Үөдэйгэ сэрииттэн саҥа эргиллэн кэлбит кэмэ этэ. Мин аҕыйах гынан баран ыйааһыннаах, толкуйдаах саҥалаах, мас көнө киһиэхэ үөрэммитим. Уруогун оҕоҕо тиийимтиэ гына үөрэтэрэ, сүрдээх көрдөөх, бэһиэлэй, үтүө майгылааҕа. Бэртээхэй куоластаах тойуксут да быһыылааҕа».
Кырдьык, аҕабыт бэрт ыраастык нууччалыы саҥарара билигин да кулгаахпытыгар иһиллэргэ дылы. Иннокентий Николаевич кэлин кадровай булчут буолбута. Кини сүрүн бултуур булда андаатар этэ. Аҕабыт олус элбэх андаатары бултаан, үөрэн-көтөн, сэгэйэн киирэн кэлэрэ. Аҕалбыт андаатардарын дьиэтигэр сүлэрэ, тириитин олус кичэйэн ыраастыыра, онтун киэпкэ тиирэрэ. Андаатардарын ыраастыыр кэмигэр ис иһиттэн иэйэн туран киҥинэйэн ыллыыр буолара.
Сайынын Улахан Арыыга Николай Феоктистов оттуур биригээдэтигэр ас астааччынан сылдьара. Ас астыырын быыһыгар өрүскэ киирэн балыктыыра. Кини сыалыһар хаптарбыт буоллаҕына, астынан туран олус улаханнык ырыа ыллыыра уонна бултаабыт балыгын күнүскү омурҕаҥҥа сүрдээх үчүгэйдик буһарбыт буолара. Сороҕор балыгын тууһаан кэбиһэрэ. Онон, отчуттар сайыны быһа аҕабыт астаабыт аһын, буһарбыт килиэбин, бултаабыт туустаах балыгын олус астына мотуйаллара.
Аҕабыт атаҕар сүрдээх чэпчэки, үҥкүүһүт да этэ. Кини үлэтигэр даҕаны олус сылбырҕатык хамсанара, ол быыһыгар хайаан да ырыалаах буолааччы. Кини толорор үлэтиттэн дуоһуйууну-астыныыны ылбыта онтон да көстөрө. Сэриигэ сылдьыбытын туһунан биһиэхэ хаһан даҕаны улаханнык кэпсээбэт буолара. Оскуола оҕолоро көрсүһүүгэ ыҥырдахтарына хайаан да үөрэ-көтө барара. Биирдэ бэтэрээннэр салайааччылара Петр Степанович Владимиров дьиэбитигэр кэлэ сылдьыбытын өйдүүбүн. Кини: «Бу улахан грамотаны буллум, маны мин эйиэхэ Кыайыы бырааһынньыгынан үөрэ-көтө туттарабын», — диэбитэ уонна улахан баҕайы грамотаны аҕабар туттарбыта. Онуоха аҕабыт оҕолуу олус да үөрбүтэ уонна Петр Степановичка дириҥник махтаммыта.
Биһиги, кыргыттара, аҕабыт Аҕа дойдутун өстөөхтөртөн көмүскүүр сэриигэ кыттан эйэлээх олоҕу уһансыбытынан киэн туттабыт.
М. И. Ядреева, 2016 с.