РУБРИКАТОР
СОМСООНОБУС - ХОРСУН СЭРИИҺИТ
Улуу Кыайыы 65 сылынан анаан, мин хос эһэм туһунан эбэм кэпсээниттэн, кини көмөтүнэн суруйуохпун баҕарабын. Кини аата Винокуров Василий Самсонович диэн. Модут нэһилиэгэр дьадаҥы дьиэ кэргэҥҥэ күн сирин көрбүт. Кини 6 кылаас үөрэхтээх. Комсомол кэккэтигэр 1942 с. байыаннай бэлэмнэнии кэмигэр киирбит.
Элбэх бииргэ төрөөбүт оҕоттон ыар олох содулуттан балтыларынаан Матрена Самсоновна уонна Анастасия Самсоновна буолан, үһүө эрэ, ордон хаалбыттар. Улаатаннар нэһилиэктэригэр үлэһит үтүөтэ, элбэх оҕо ийэтэ, аҕата буолбуттар,
Хос эһэм 1942 с. атырдьах ыйын 16 күнүгэр армияҕа ыҥырыллан барбыт. Иркутскай уобалас «Мальта» тимир суол станциятын байыаннай чааһыгар, онтон илиҥҥи Забайкальскай байыаннай уокурукка киирсэр Монгольскай Народнай республикаҕа 127-с Кыһыл Знамя уордьаннаах мотострелковай полкаҕа байыаннай үөрэх бэлэмнэниитин барбыт. Манна пулеметчик, снайпер, сапер, связной курдук эппиэттээх, уустук идэлэри баһылаабыт. Ол барыта кини хорсунун, барытыгар дьоҕурдааҕын туоһулуур.
1942 с. японскай империалистары утары сэриигэ снайпер эбээһинэһин толорон улахан Хинган хайатын чиэрэстээн 650 км сатыы, аһылыга суох кэриэтэ походунан айаннаан Маньчжурия истиэбигэр тиийбит. Фашистскай Германияны кыайыы кэнниттэн сэриитимсийбит японскай милитаризм сабарайдаан олорор Китай норуотун босхолооһуҥҥа кыттыыны ылбыт. Ити Кыайыы иһин «За Победу над Японией» мэтээлинэн наҕараадаламмыт. Сэрии кэнниттэн Монголияҕа төннөн кэлэн байыаннай ыскылааттары харабыллыыр чааска сулууспалаабыт.
1947 с. эрэ демобилизацияланан төрөөбүт дойдутугар эргиллэн кэлбит. «Большевик» колхозка көмө суотчутунан уонна от, бурдук, хонуу араас үлэтигэр үлэлэспитинэн барбыт. Ону таһынан комсомольскай тэрилтэ секретарынан талыллан үлэлээбит.
1949 с. Дьокуускай куоракка 5 ыйдаах электромонтердар курстарыгар үөрэммит, ол кэннэ нэһилиэгэр бастакы локомобильнай станцияны үлэҕэ киллэриспит. 16 сыл устата электригинэн, моториһынан үлэлээбит. Миэлиҥсэни, пилораманы таҥан оҥоруу уонна ону өр сылларга үлэлэтии эмиэ кини сыралаах үлэтин түмүгэ эбит. Ону таһынан тимиргэ да, маска да дэгиттэр уус дьоҕурдааҕынан биллэрэ. Кини тутуспут тутууларын, бөҕө-таҕа оҥоһуктарын иһин дьоно-сэргэтэ махтанан «Сомсоонобус» диэн ытыктабыллаахтык ааттыыллар.
1950 с. хос эбэбинээн Ульяна Ивановналыын ыал буолан, 11 оҕоҕо күн сирин көрдөрбүттэр. Кэргэнэ эрдэ өлөн сыры-сыллата оҕолору кытта бэйэтэ эрэ хаалбыт. Оҕолорун барыларын көрөн-истэн, иитэн-аһатан атахтарыгар туруорталаабыт. Мин эһэм 30-тан тахса сиэннээх, хос сиэннэрин ааҕан сиппэккин.
Үйэтин тухары үлэттэн илиитин араарбатах үлэ ветерана, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа эһэлээхпинэн киэн туттабын. Кини билигин суох, 2001 с. олохтон туораабыта. Мин эһэм Василий Самсонович олорбут олоҕо биһиэхэ оҕолоругар, сиэннэригэр үтүө холобур буолар.
Нарыйа ФЕДОТОВА,
Модут орто агротехнологичсскай хайысхалаах орто оскуолатын 2-с кыл. үөрэнээччитэ