РУБРИКАТОР
ТЫЫННААҔАР ИСТИБИТ ТЫЛЛАРЫМ...
(Фронтовик тиһэх кэпсээнэ)
2000 сыллаахха ахсынньы ыйга 1 Хомустаах балыыһатыгар Винокуров Иван Семеновиһы кытта бииргэ эмтэнэр бириэмэбитигэр иллэҥ дьон элбэҕи кэпсэппиппит. 1925 с. төрөөбүт И.С. Винокуров 1943 с. фроҥҥа үс убайа сэриилэһэ сылдьан өлбүт «хара» суруктарын тутан баран армияҕа ыҥырыллыбыта. 18 саастаах Уйбаан оччолорго. «Убайдарым өлбүттэрин туһунан билбитим, санаабар наһаа ыарахан этэ. Кырабыттан арчылыыр, эркин курдук эрэнэр дьоммун аны хаһан да көрсүбэппин, ханна, хайдах харайыллыбыттарын көрөр да биллибэт. Бэйэм даҕаны дойдубар эргиллэн кэлэбин эрэ, суох эрэ диэн санаа бөҕөҕө баттаппытым. Ол да буоллар аккаастанар кыах суох, хомуурга бардаҕым дии. Кыайыы 55 сылын туолуутугар тиийдим, онон бөҕөхпүн», - диэбитэ. Арыт күн Дьокуускай куоракка уолугар олоро барарын кэпсиирэ. Сэрии ветераннарыгар таас дьиэ биэрэбит диэбиттэрин кырдьыктанан куоракка уочараппын билээри барар этим, сыл аайы уочаратым кэннин диэки барарыттан уолбар киирэбин, куоракка пропискалаах буолуохтааххын диэбиттэрэ. 2001 с. уочаратыҥ кэлэр диэн үөрдүбүттэрэ.
Иван Семенович балыыһаҕа оҕолору кытта дуобаттаан аралдьыйара, ол быыһыгар мин ыйытыыларбар хоруйдуура. Судаарыстыба сэриигэ кыттыбыт, үстэ бааһырбыт кырдьаҕас саллаакка компенсация курдук таас дьиэ биэриэхтээҕин бары эрэнэ санаабыппыт. Кыайыы 55 сыллаах үбүлүөйэ. Эҕэрдэ тыл бөҕө этиллибитэ. Уйбаан ону истэн төһө эрэ олоҕуттан астына, эрэнэ саныы сылдьыбыта буолуой?! Ити сыл 75 саастаах фронтовик эрэннэрбит дьиэлэрин биэриэхтэрэ диэн төһөлөөх үөрэн, олоҕун бары кыһалҕата кэннигэр хаалбыт курдук санаатаҕа. Уйбаан Семенович 2001 с. кулун тутар ыйга ыалдьан өрүттүбэккэ өлбүтэ. 1 Хомустаах баһылыга Н.Х. Горохов тиһэх суолугар атаарар күҥҥэ похоронаҕа «судаарыстыба ветераннарга биэрэр таас дьиэтин ирдэһэн таах хаалларыахпыт суоҕа» диэбит тыллара Иван Семеновиһы билэр дьоҥҥо, оҕолоругар, сиэннэригэр эмиэ эрэли үөскэппиттэрэ. Быйыл Кыайыы 70 сылыгар судаарыстыба компенсациятын 15 сыл устата төлөөбөтө.
Винокуров Иван Семенович туһунан «Саха сирэ», «Эҥсиэли» хаһыаттарга олоҕун суруйбуттара.
«Рейхстаг эркинигэр саллаат аата» И.И. Барашков, революционнай, бойобуой уонна Үлэ Албан аатын кулуубун чилиэнэ, Нам, суруйбута. Кыайыы 55 сылыгар «Уол оҕо хабыр сэрэбиэйэ» «Саха сиригэр» Татьяна Обулахова суруйуута, «Эҥсиэли» хаһыакка анал корреспондент В.В. Сыромятников «Берлини ылыы кыттыылааҕа» суруйуута тахсыбыта. Иван Семенович I Белорусскай фроҥҥа 67, 202, 492, 155 уонна 217-с стрелковай полкаларга сылдьан сэриилэспит, үс төгүл бааһыран госпиталга эмтэммит. Илиигэ, атахха, төбөҕө өстөөх буулдьата табан, сэрии II группалаах инбэлиитэ. Сэрииттэн ахсынньы 25 күнүгэр 1945 с. дойдутугар кэлбитэ. Наҕараада элбэҕэ доруобуйаҕын тупсарбат да буоллар, колхоз, совхоз үлэтигэр күүһэ кыайарынан үлэлээн, кэргэннэнэн кыыстаах уол оҕолонон, 5 сиэннээх, хас да хос сиэннэрдээх, аатын ааттатар ыччаттаах.
Колхоз, совхоз сылгытын көрөн, дэриэбинэттэн тэйиччи олорон «Нам» совхоз бастыҥ сылгы көрөөччүтэ, 1978-79-80 сс. совхоз чемпиона, коммунистическай үлэ ударнига, 1 Хомустаах нэһилиэгин, Нам оройуонун бочуоттаах гражданина, 8 сааһыттан тулаайах Иван Семенович эрэйи-кыһалҕаны, уоттаах сэриини ортотунан олорбут олоҕо эдэр ыччакка холобур буолуон сөп этэ. Бииргэ төрөөбүт 3 убайа сэриигэ өлбүттэрин истэн-билэн баран сэриигэ барыыта, 1947 с. кэргэннэнэн, 2 оҕолонон баран 1955 с. кэргэнэ ыалдьан өлөн, соҕотох аҕа 2 оҕотун иитэр, 46 сыл кэргэнэ суох сылдьан сылгыга үлэлиир. Сэрииттэн ылбыт баастара, дьарҕалара төһөлөөх эрэйдээбиттэрэ буолуой?! Олоххо дьулуурунан, чиэһинэй, көнө майгытынан, ахсаабат үлэтинэн кынат үүннэринэн санаатын түһэрбэккэ олорбут олоҕун Кыайыы 70 сылыгар ахтан ааһар тоҕоостоох.
«Рейхстаг эркинигэр саллаат аата» И.И. Барашков суруйуутугар: «Ыам ыйын 2 күнүгэр өстөөх сүрүн күүһэ үлтүрүтүллүбүтэ. Куорат таһыгар, иһигэр ынырыктаах кыдыйсыы этэ. Хас квартал, дьиэ ахсын өстөөх хайа сатанарынан күүскэ бөҕөргөтүллүбүт кириэппэстэрэ, утарсар уораҕайдара буолара. Сир үрдэ, анна, халлаан бүүс-бүтүннүү уотунан уһуутуу, титирии дьиһигийэ турар үлүгэрэ. Рейхстагы ылбыттара, үрдүгэр Кыайыы былааҕын аспыттара. «Рейхстаг» таас эркинигэр «И.С.В-В» диэн урукку алфавитынан суруйан, бооччойон хаалларбытым».
Итини Иван Семенович миэхэ кэпсээбитэ, ол иһин туоһу гынан И.И. Барашков суруйуутун ыллым. Винокуров Иван Семенович 1925 с. Нам оройуонугар Салбаҥ нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Бииргэ төрөөбүттэр алтыалар. 3 убайа сэриигэ өлбүттэрин туһунан кыыһа Мария Ивановна суруйан биэрдэ.
1.Винокуров Николай Семенович (1914-1943 сс.)
2.Винокуров Егор Семенович (1916-1943 сс.)
3.Винокуров Роман Семенович (1918-1941 сс.)
4.Винокуров Иван Семенович (1925-2001 сс.)
Эдьиийдэрэ Харытыана уонна Балыгыай туһунан ыаллар, атын нэһилиэккэ олороллоро, Харытыана кэргэнэ сэриигэ барар, Иван Салбаҥҥа олорон, сэриигэ ыҥырыллан соҕотоҕун Намҥа военкомакка кэлэр, кутурҕан аргыстаах уоттаах сэриигэ айанныыр. Сүрдээҕин курутуйан туран кэпсээбитэ. Бэрт аҕыйахтык саҥарар Иван Семенович миэхэ анаан кэпсээбитэ буолуо диэн өйдөөбүтүм. Ону кэриэстээн суруйдум.
«Ким да умнуллубат, туох да умнуллубат» диэн уоттаах сэриигэ сылдьыбыт, олохпутун көмүскээбит дьоммутун, сороҕор, киһититтэн көрөн сыаналыыр, эрэннэрэн баран умнар араатардар тылларын итэҕэйэн аҕай биэрдибит. Сэбиэскэй Сойууһу, Ийэ дойдуну көмүскээбит, ол туһугар олохторун биэрбит дьоммутун умнуо суохтаахпыт!
Константин Еремеев