РУБРИКАТОР
ДЬИЭ КЭРГЭНИМ - ФРОҤҤА, ТЫЫЛГА
1941 сыл бэс ыйын 22 күнүгэр биһиги дойдубутугар бэрт ыарахан күн үүммүтэ. Төрөөбүт дойдубутугар фашист халабырдьыттара сэриинэн саба түспүттэрэ. Бүтүн сэбиэскэй норуот барыта дойдутун көмүскүү туруммута. Биһиги эһэлэрбит фроҥҥа сэриилэһэр бириэмэлэригэр, эбэлэрбит тыыл ыарахан үлэтигэр саба түспүттэрэ. Сэрии ыар тыына хас биирдии дьиэни, ыалы аймаабыта. Кыайыы туһугар ыарахан сыананы биһиги, Румянцевтар-Михайловтар-Андреевтар дьиэ кэргэммит, эмиэ төлөөбүтэ.
УОТТААХ СЭРИИГЭ Мобилизация саҕаланаатын кытта, 1941 сыл от ыйыгар 2 Хомустаах нэһилиэгиттэн «Үүнэр олох» колхозтан биир бастакынан ыҥырыллан мин ийэм өттүттэн хос эһэм улахан убайа Румянцев Василий Семенович сэриигэ барбыта. Кини Арҕаа фроҥҥа сэриилэспитэ. Нуучча былыргы Новгород, Псков куораттарын көмүскээбитэ, биллэр Сибирскэй дивизия састаабыгар сылдьан Ильмень кыргыһыытыгар кыттыбыта. 1942 сыл сайыныгар кини Ржев куорат диэки сылдьан сураҕа суох сүппүтэ. Оччолорго Василий Семенович 20 эрэ саастааҕа.
Мин хос эһэм Румянцев Петр Семенович 1925 сыллаахха муус устар 22 күнүгэр төрөөбүтэ. Кини 18 сааһын туолаат даҕаны, 1943 сыллаахха сэриигэ ыҥырыллыбыта. Хос эһэм Монголияҕа сэриилэспит эбит. Төрөөбүт дойдутун империалистическай Японияттан Илин фроҥҥа сылдьан көмүскээбит. Сэбиэскэй сойууһу утары Маньчжурияҕа мөлүйүөнүнэн ахсааннаах Квантунскай аармыйа сэриитэ турбута. Японияны кытта сэрии саҕаланаатын кытта, мин хос эһэм сэриигэ киирсибитэ. Кини Сэбиэскэй аармыйа Хинганскай походун кыттыылааҕынан буолбута. Манна аатырбыт Хинганскай хайаларга Квантунскай аармыйа бөҕөргөтүүлэрэ бааллара. Кинилэр Маньчжурияҕа, Кытайга, Кореяҕа киириини бүөлээн тураллара. Бу киирсиһиигэ хос эһэм «За отвагу» диэн мэтээл ылбыта. Кини ол курдук 1945 сыл балаҕан ыйыгар Япония сэриитэ бүтүөр диэри сэриилэспитэ. «За Победу над Японией» диэн мэтээлинэн наҕараадаламмыта. 1947 сыллаахха диэри Сэбиэскэй аармыйа састаабыгар киирэн, Кытай Народнай аармыйатыгар көмөлөһүүгэ кыттар. Ол курдук, кини Китайскай Народнай Республика бөҕөргөөһүнүгэр бэйэтин кылаатын киллэрэр. 1948 с. дойдутугар төннөн кэлэн хос эбэбин Михайлова Акулина Ивановнаны кэргэн ылар. Кинилэр 14 оҕолоноллор. Хос эһэм өлүөр диэри «Үүнэр» совхозка үлэлии сылдьыбыт үһү.
ТЫЫЛГА КЫАЙЫЫНЫ УҺАНСЫБЫТТАРА
Сэрии ыар кэмнэригэр туох баар ыарахан үлэ барыта кырдьаҕастар, дьахталлар, оҕолор санныларыгар сыппыта. Мин хос эбэм Акулина Ивановна ийэтин кытта сарсыардаттан киэһэ хойукка диэри колхозка үлэлииллэрэ. Ол курдук, кини ньирэй көрөөччүнэн, ыанньыксытынан, бостуугунан үлэлээбитэ. 1944 сыллаахха Кыайыы туһугар тыылга үтүө кыһамньылаах үлэтин иһин Сталин мэтириэттээх «За доблестный труд в годы Великой Отечественной войны 1941-1945 гг.» диэн мэтээлинэн наҕараадаламмыта. Оччолорго хос эбэм баара-суоҕа 17 эрэ саастаах эбит.
Сэрии кэнниттэн хос эһэбэр кэргэн тахсан баран, кини 2 Хомустаах нэһилиэгэр көһөн барбыта. Ол курдук, кини бэйэтин олоҕун уонна биһиги дьиэ кэргэн төрөөһүнүн историятын үйэ-саас тухары ыкса сибээстээбитэ. Хос эбэм Герой-Ийэ буоларынан мин сүрдээҕин диэн киэн туттабын. Билигин хос эһэм даҕаны, хос эбэм даҕаны суохтар, ол гынан баран, кинилэр кэннилэриттэн хаалбыт 121 киһи, ол иһигэр 43 сиэн, 36 хос сиэн, бары кинилэр сырдык ааттарынан киэн туттабыт, сэрии ыар тыынын үтүө холобурдаахтык ааспыттарын, үйэлэр тухары өйдүү-саныы, көлүөнэттэн көлүөнэҕэ тиэрдэ сылдьыахпыт.
Таня Андреева,
Н.С. Охлопков аатынан Нам улуустааҕы гимназия 11-с кыл. үөрэнээччитэ