РУБРИКАТОР
Протопопов Афанасий Алексеевич
(1925-2002 сс.)
Сэрии, үлэ ветерана. Уус-Алдан оройуонун Дойду Баатаҕайыгар (Үүнэр) орто бааһынай дьиэ кэргэҥҥэ төрөөбүтэ. Нам оскуолатын 6-с кылааһын, сэрии саҕаланан, ситэ бүтэрбэккэ дойдутугар тахсан холкуоска үлэлээбитинэн барбыта. 1944 сыл сайын Советскай Армияҕа ыҥырыллыбыта. Забайкальскай фроҥҥа сулууспалаабыта, Японияны утары сэриигэ кыттыыны ылбыта. 1948 сыллаахха дойдутугар эргиллэн кэлбитэ. Холкуоска, сопхуоска уһун сылларга эҥкилэ суох сылгыһытынан, от звенотун салайааччытынан, түүлээхситинэн үлэлээбитэ. 5 уоллаах, элбэх сиэннэрдээх, хос сиэннэрдээх.
Наҕараадалара: «Японияны кыайыы иһин» мэтээл, Аҕа дойду сэриитин II степеннээх уордьана.
Мин аармыйаҕа барарбар, манна улахан хонтуора баара, «сугулаан» диэн ааттанара. 1941 сыллаахха 6-с кылааска Намҥа үөрэнэ сылдьарым. Аҕам өлбүтэ. Ийэм 4 оҕону үөрэттэрэр кыаҕа суоҕа. Онон үөрэхпиттэн уурайарга тиийбитим. Хатаска сэбиэккэ сурук таһааччынан үлэҕэ киирбитим. Оччолорго 3 холкуос баара. Бэбиэскэ бөҕө кэлэрэ. Сэбиэппит бэрэссэдээтэлэ Бурҕачаан диэн Буойун киһитэ этэ. Мин 16-лаах эрэ киһи ол сир ханна баарын билбэппин. Ону күргүйдээн ыытара. Намҥа биир военкомат баара, онно Жданов диэн полковник военкомнуура. Ол иһин Уус Алдан дьоно манан ааһаллара. Фронтан араас бааһырбыт, эстибит дьон кэлэрэ. Олору мин «Эбэҕэ» таһааран биэрэр эбээһинэстээҕим. Онтон оҕонньоттор дьиэлэригэр Уус Алдаҥҥа тиэрдэллэрэ.
«Үүнэр олох» кыра буолан баран, сүрдээх үчүгэйдик олорор холкуос этэ. Сэрии бастакы сылыгар 20-чэ бастыҥ дьоммут аармыйаҕа барбыттара. Бэрэссэдээтэлбит Олесов Егор Иванович-Дугуй аҕата Аабы Уйбаан муҥха биригээдэтин салайара. Бу биригээдэҕэ үлэлээбитим. Биригээдэбит балык бөҕөтүн государствоҕа туттаран, республикаҕа аатырбыта. Биригэдьиирбит наҕараадаламмыта. Оччолорго райсовет бэрэссэдээтэлэ Аргунов Алексей Иванович диэн киһи бэйэтэ кэлэн биригээдэ чилиэннэригэр 5-тии мөһөөҕү бириэмийэ туттаран турар. Мин аармыйаҕа 1943 сыллаахха барыахтаах этим. Ону биригэдьиирим «Бастыҥ муҥхаһытым» диэн көрдөһөн биир сыл уһаттарбыта.
1944 сыл бэс ыйын 7 күнүгэр аармыйаҕа барбытым. Забайкальскай байыаннай уокурук 17-с аармыйатын 624-с артиллерийскай полкаҕа түбэһэн, орудиеҕа үөрэнэн баран, 1945 сыл атырдьах ыйын 9 күнүттэн балаҕан ыйын 3 күнүгэр диэри Японскай Квантунскай аармыйаны утары сэриигэ сылдьыбытым. Биһиги полкабыт 6-с танковай аармыйаны кытта улахан Хинган туһаайыытынан киирэн сэриилэспитэ. Манчжурия сирин үксүн босхолоон сэриини түмүктээбиппит. Кыайыы бырааһынньыгын манна ылбыппыт. Онтон кадровай аармыйаҕа 1948 сылга диэри сулууспалаабытым. Кулун тутар ыйга дойдубар эргиллэн кэлбитим. Онтон ыла холкуоска, онтон сопхуоска үлэлээн 1980 сылга пенсияҕа тахсыбытым. Пенсияҕа да олорон 1990 сылга диэри кыһын түүлээххэ, сайын окко үлэлээбитим.