РУБРИКАТОР
ПОТАПОВ ДМИТРИЙ ФЕДОРОВИЧ-КҮҮСТЭЭХ МИИТЭРЭЙ
Потапов Дмитрий Федорович Көбөкөн нэһилиэгин төрүт олохтооҕо. Аҕата - Потапов Федор Иванович эрдэ өлбүт, ийэтэ - Бугаева Ирина Ксенофонтовна 103 сааһыгар өлбүтэ. Потаповтар биэс оҕолоохторо: түөрт уол, биир кыыс. Аҕа дойду сэриитигэр Өрүүнэ эмээхсин үс төрөппүт уола уонна биир ииппит уола, сэриигэ ыҥырыллан баран төрдүөн эргиллибэтэхтэр, сэрии толоонугар охтубуттар.
1. Потапов Дмитрий Федорович-Күүстээх Миитэрэй, 1897 с.т., ВКП (б) чилиэнэ, сэриигэ 1942 с. бэс ыйыгар тылланан барбыт. Сталинградка, 298-с стрелковай дивизия, 888-с стрелковай полкатыгар стрелок. 1942 с. олунньу 22 к. өлбүт. Волгоградскай уоб. Котлубань дэриэбинэтигэр көмүллэн сытар.
2. Потапов Николай Федорович-Боттойоон, 1903 с.т. Сэриигэ 1942 с. от ыйын 24 к. Нам оройуонун Хатырык нэһилиэгиттэн барбыт. 1943 с. кулун тутар 29 к. өлбүт, Владимирскай уоб., Гусь Хрустальнай куоратыгар көмүллүбүт.
3. Потапов Гаврил Федорович - 1905 с.т. Сэриигэ 1942 с. от ыйын 24 к. Көбөкөнтөн барбыт. 1943 с. от ыйыгар «сураҕа суох сүттэ» диэн биллэрии кэлбит.
4. Потапов Гаврил Иннокентьевич-Ботто, 1921 с.т., комсомол чилиэнэ, сэриигэ 1941 с. маҥнайгы хомуурга барбыт. 1943 с. от ыйыгар «сураҕа суох сүттэ» диэн биллэрии кэлбит.
Потапов Дмитрий Федорович олоҕун, киһи быһыытынан майгытын, күүстээҕин туһунан, бииргэ төрөөбүт быраатын кыыһа, Дьокуускай куоракка олорбут үлэ, тыыл ветерана, норуот маастара, «Көбөкөн нэһилиэгин Ытык киһитэ» Потапова Мария Николаевна уонна Көбөкөн олохтооҕо үлэ, тыыл ветерана, «Нам улууһун Ытык киһитэ» Лукинов Иннокентий Семенович ахтыыларыгар суруллар.
Потапова Мария Николаевна убайын Миитэрэй туһунан бу курдук суруйар: «Эбэбиттэн уола Миитэрэй күүстээҕин туһунан ыйыппытым. Оҕо эрдэҕиттэн уолаттартан барыларыттан туох баҕарар үлэҕэ кыайыылаах, сатаабатаҕа диэн суоҕа. Уолаттар наар мас тардыһа, туста оонньууллара эбитэ үһү. Оҕолор ханнык баҕарар үлэҕэ, окко-маска, булка, тимиринэн уһаныыга кыра эрдэхтэриттэн сатабыллаахтар»
1929-30 сс. Көбөкөҥҥө маҥнайгы колхозтар тэриллэллэр, онно бу Потаповтар дьону агитациялаан, 18 хаһаайыстыбалаах «Табаарыстыба» диэн колхоз тэрийбиттэр.
Лукинов Иннокентий Семенович ахтыытыттан: «Миитэрэй толуу көрүҥнээх, хойуу хара бытыктаах, билигин санаатахпына, 40-н тахсыбыт киһи быһыылааҕа, чахчы бухатыыр көрүҥнээҕэ. Ол саҕана, кини колхозка председателлээбитэ. Кэргэнэ суоҕа, кырдьаҕас ийэтинээн олороро. 1941 с. бастакы хомуурга сэриигэ барбыта. Бииргэ төрөөбүт быраата буолуо, ол эмиэ барбыта. Хос аатынан Боттойоон диэн этэ. Бу дьон иккиэн, билигин санаатахпына, сахаҕа ис-киирбэх, сырдык, киэҥ-холку, өйдөөх көрүҥнээхтэрэ, оччолорго мин уончалаах эрэ этим».
Дмитрий Потапов мээнэҕэ «Күүстээх Миитэрэй» диэн ааттамматаҕа, Көбөкөҥҥө кини күүһүн туһунан, билигин да уос номоҕо буолан кэпсэнэр.
Лукинов Иннокентий Семенович кэпсээниттэн: «Арбын Саҕаатай кэпсииринэн, Миитэрэй улахан күүстээх киһи эбит. Урут сэрии иннинэ, улахан дьоннору үөрэхтээһин диэн, дойду үрдүнэн улахан хампаанньа баара. Онно Мөлдьөгөйгө үөрэммиттэр, иккиэн бииргэ олорбуттар. Онно күүстэрин оонньоон холоспуттар, былаахынан оноһуллубут паартаҕа сутуруктарынан, хайабыт дириҥник баттыыр эбит диэн, баттаабыттар. Онно түөрт тарбахтарын суола хаалбыт. Миитэрэй киэнэ арыый дириҥник түспүт. Бу Саҕаатай оҕонньор эмиэ бухатыыр киһи. Бу дьоннор иккиэн наһаа холку, сымнаҕас, кими да кытта иирсибэт дьоннор, атастыы бөҕө буоллахтара».
Мария Николаевна ахтыытыттан: «Миитэрэй сэрии иннинэ, нууччалыы дьиэ туттубут. Ол дьиэтэ бөдөҥ, толуу мас-таах дьиэ. Маһын соҕотоҕун санныгар таһан туттубута дииллэрэ. Ол дьиэни бастаан, Сылгы Бастаахха сайылык илин өттүгэр, Араҥас диэн баар, онно туттубут. Ону колхоз тэриллибитин кэннэ, көһөрөн аҕалбыт. Ол дьиэ билигин да Көбөкөҥҥө турар (Д.В. Иванов дьиэтин уһаайбатыгар).
Миитэрэй, киһи да быһыытынан көнө, чиэһинэй буолан, бүтүн колхозтаахтар мунньахтарынан талыллан бэрэсэдээтэллээбитэ буоллаҕа. Урут Намҥа МТС тэрилтэ баар. Онно механигынан татар киһитэ үлэлиирэ, эмиэ күүһүнэн аатырбыт киһи. Кэпсииллэринэн, луому санныгар ууран дуга курдук, токуруччу тардара, сүүрбэлээх тоһоҕону быһыта тыытара, трактор гаайкатын тарбаҕынан өһүлэрэ үһү. Бу киһини кытта сэрии иннинэ, биирдэ хапсаҕайга туһуннарбыттар. Онно Миитэрэй көрүөх бэтэрээ өттүнэн, көтөҕөн таһааран, сиргэ илдьи быраҕан кэбиспит, киһитэ улаханнык илистибит үһү. Онтон ыла кими да кытта тустубат буолбут.
Мас тардыһыытыгар дьону барытын кыайара, сэбиэттии сылдьан мунньах кэнниттэн дьон көрдөһүүтүнэн, тиит маһынан оҥоһуллубут паартаны ортоку тарбах сүһүөҕүнэн батары баттаан күрэстэһэллэрэ үһү. Кэргэним Николай Егорович: «Күүстээх Миитэрэй паартаҕа баттаабыт тарбаҕын суола Мөлдьөгөй оскуолатыгар баарын көрбүтүм», - диирэ.
Барамыгин Василий-Байыыска диэн кыра оҕонньор баара. Ханнык эрэ мунньахха дьон мустан олордоҕуна, Күүстээх Миитэрэй уҥа ытыһыгар Байыысканы олоппут уонна үөһээ анньан туран: «Бу кып-кыра киһиҥ миигиннээҕэр быдан ордук, оҕо бөҕөлөөх, онтон мин кэннибэр хаалларар оҕом суох», - дии-дии аҥар илиитин ытыһыгар биэтэҥнэппитэ үһү.
Бу кэпсээни Көбөкөн дьоно элбэхтик истибит буолуохтаахтар: биэстээх алтан харчыны тарбаҕын икки ардыгар кыбытан баран эрбэҕинэн сүүтүк оҥороро үһү. Бу сэрии эрэ иннигэр, Мөлдьөгөйгө, Миитэрэй сэбиэттиир сылларыгар, дьон көрдөһөн күүһүн билээри элбэхтик мустан-кэпсэтэн, күлэн-оонньоон ааспыт кэмнэрэ.
Бөтүҥҥэ олорор Необутова Варвара Егоровнаттан - Суобас кыыһа Балбаараттан ыйыталаспытым. «1941 с. сайын, кырдьык, дьон сэриигэ баран эрэр кэмнэрэ этэ. Сэлбинньэх диэн күөх эбириэн, кылгас атахтаах улахан атыыр оҕус баар этэ. Хайдах сиилэскэ түспүтэ биллибэт, атаҕын тоһуппут үһү. Ону Миитэрэй кирэс өтүүнэн быалаан, мас бэрэбинэ ууран албаһыран, соҕотоҕун оҕуһу соһон таһаарбытын дьон сөҕөн кэпсииллэрэ. Эмиэ бу сыл, соҕурууттан боруода оҕуһу, сүөһү боруодатын тупсараары аҕалбыттар, улахана бэрт буолан, хас да ынаҕы хампы баттаабыт. Сөллөкүүн аҕатын - Моссокууну (Макитовтар эһэлэрэ) оҕонньору кэйэн өлөрбүтүн кэннэ, дьон куттанан хас да хонукка далга хаайан туруорбуттар. Ону Миитэрэй соҕотоҕун оҕуһу сиэтэн Сылгы Бастаах сайылыктан Харыйалаах бөһүөлэгэр киллэрбит. Кэлин оҕуһу Намҥа төттөрү ыыппыттар».
Потапов Дмитрий Федорович сэриигэ 1942 с. Дьокуускай куоракка партийнай кууруска үөрэнэ сылдьан, бэс ыйыгар көрдөһөн барбыт. Сталинградка, 298-с стрелковай дивизия, 888-с стрелковай полкатыгар стрелок. 1942 с. олунньу 22 күнүгэр өлбүт. Волгоградскай уобалас Котлубань дэриэбинэтигэр көмүллэн сытар. «За оборону Сталинграда» мэтээлинэн наҕараадаламмыт. Дмитрий Федорович сэриилэспит 298-с стрелковай дивизията Сибииртэн тэриллибит дивизияларга киирсэрэ.
Сталинградтааҕы кыргыһыыга Сибииртэн 25 дивизия уонна 4 биригээдэ кыттыыны ылбыттара. Бу кыргыһыыларга Сибиир 150 тыһыынчаттан тахса саллааттара уонна офицердара өлбүттэрэ. Сибиир хорсун уолаттара Сталинград анныгар өстөөхтөрү самнарыыга улахан кылааттарын киллэрбиттэрэ.
Көбөкөн хорсун уола, Потапов Дмитрий Федорович-Күүстээх Миитэрэй, бу суостаах сэрии кыргыыһытын түөһүнэн тэлэн ааспытын, кыайыыны аҕалсыбытын 298-с стрелковай дивизия бойобуой суолун үөрэтэн биһиги биллибит уонна кини аатынан киэн туттабыт, холобур оностобут, историяҕа киллэрэбит.
Ахтыыны суруйдум балта Федотова И.С.