РУБРИКАТОР
ОЛ СУОСТААХ СЫЛЛАРЫ УМНУБАТ
Немецкэй халабырдьыттар советскай Ийэ дойдубутугар уоран сэриинэн саба түһээттэрин кытары 1941 сыл от ыйын 27 күнүгэр Маймаҕа уола Попов Алексей Гаврильевич фашистартан Ийэ дойдутун көмүскүү барарга ыҥырыллыбыта. Кинини кытта бииргэ Нам оройуонуттан Жирков Семен Петрович, Шадрин Петр Софронович, Попов Семен Дмитриевич, Кутуков Роман Гаврильевич, Мухин Николай Николаевич уонна Таастаахтан Иван итиэннэ Петр Баишевтар, сэрии иннинэ Хамаҕаттаҕа кэлэн олохсуйбут украинецтар Деремарко Макар Романович, Мирошниченко Кирилл Абрамович о.д.а. айаннаспыттара.
Кинилэр бастаан Читаҕа байыаннай бэлэмнэниини барбыттар. Балаҕан ыйын бүтэһигэр Арҕаа фроҥҥа аттаммыттар. Бологое станцияҕа түһэн баран хас да күн айаннаан хотугулуу-арҕаа фроҥҥа 59-с армия 232-с стрелковай полкатыгар тиийбит. Ити кэмҥэ өстөех бары туһаайыыларынан кимэн киирэр этэ диир кини. Ол курдук 1941 сыл алтынньы бастакы күннэригэр өстөөх Москваҕа, Ленинградка чугаһаан, Москва-Ленинград икки ардыларынан 16-с армия тоҕу анньан киириитин тохтотор мүччүргэннээх күннэргэ Поповтаах обороналанан түүннэри-күннэри окуопа, блиндаж оҥоһуутугар сылдьыбыттара.
- 1942 сыл тохсунньу 6 күнүгэр өстөөххө утары кимэн киирэргэ бирикээс кэлбитэ. Бары үргүлдьү кэтэр маҕан халааттаммыппыт. Сорохторбутун хайыһар биригээдэтигэр атаарбыттара. Автоматнай ротаҕа Нам Хамаҕаттатыттан барбыт Деремарко М.Р., Мирошниченко К.А. буолан үһүө түбаспиппит. Ручной пулемекка сылдьыбыппыт. Ити курдук Старай Русса куорат - Ильмень күөл туһаайыытынан айаҥҥа турбуппут, - диир Алексей Гаврильевич.
- Айаннаабыппыт иккис күнүгэр ойуурга тохтообуппут. Мантан өстөөх биир километрдаах сиргэ обороналанан сытара. Өстөөх разведчик самолета кэлэн эргийэ сылдьан пулеметунан ытыалаабыта. Взводпут командира лейтенант Лобанов өлбүтэ. Түүн 12 чаас саҕана атаакаҕа киирбиппит. Чугаһаабыппыт кэннэ өстөөх ракетатын уота үөһэ күндээрэ түспүтэ. Ол кэнниттэн автомат, пулемет уотунан суккуйбутунан барбыттара. Онно маҥнайгы пулеметчик Макар Деремарко охтубута. Кинини Кирилл Мирошниченко солбуйбута, - диэн салгыы кэпсиир.
Бу кыргыһыыга Поповтаах роталарыттан 27 киһи эрэ орпут. Иккис күнүгэр эбии саҥа күүс кэлбит. Иккиһин сыыр үрдүгэр турар дэриэбинэҕэ пулемет уотунан саптаран кимэн киирбиттэр. Өлүү-сүтүү хойдубут. Сыыр анныгар диэри бэрт аҕыйах киһи тиийбит.
- Саҥа ытыалаан эрдэхпитинэ 5-6 киһи биирдэ буралла түспүппүт. Онно мин илиибэр табыллыбытым. Мирошниченко эмиэ охтубута. Кэнники хайдах буолбутун билбэтэҕим. Ити күн дэриэбинэни кыайан ылбатахпыт. Кирпииччэ дьиэҕэ төннүбүппут, - диир А.Г. Попов.
А.Г. Попов араанньа буолан Кресты куорат таһыгар санчааска үс ый сыппыт. Онтон Ярославль госпиталыгар эмтэммит. Кэнники Алтайскай кыраайга алта ый эмтэммитин кэннэ дойдутугар ыыппыттар. Дойдутугар 1942 сыл от ыйын 20 күнүгэр эргиллэн кэлбит.
Кини Арбын, Маймаҕа Советтарыгар председателлээбитэ. Эмиэ даҕаны сир оройуоннааҕы салаатыгар инструктордаабыта. Биир дойдулаахтара-маймаҕалар 1947 сыллаахха Маяковскай аатынан колхоз бырабылыанньатын председателинэн быыбардаан үлэлэппиттэрэ. 1949-1956 с.с. Хатырык наспотун председателин солбуйааччынан, территориальнай партийнай тэрилтэ секретарынан үлэлээбитэ.
Насполар уларытыллан райпо буолбуттара. Онтон ыла А.Г. Попов уон сыл устата продавецтаабыта. Бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсыар диэри эт-үут комбинатыгар приемщиктаабыта. Коммунист Попов хас да төгүл партийнай тэрилтэ секретарынан быыбарданан эппиэттээх партийнай сорудаҕы толорбута.
А.Г. Попов Аҕа дойду Улуу сэриитигэр кыттыыта «Хорсунун иһин», «Германияны Кыайыы иһин» медалларынан бэлиэтэммитэ. Эйэлээх тутуу сылларыгар айымньылаах үлэтэ «Килбиэннээх үлэтин иһин», В.И. Ленин төрөөбүтэ 100 сылын бэлиэтээн» медалынан бэлиэтэммитэ. Билигин кини түөһүн 9 медаль киэргэгэр.
И. Васильев