РУБРИКАТОР

АҔАБЫТ - СЭРИИ ВЕТЕРАНА

Аҕабыт Петров Феодосий Васильевич балаҕан ыйын 13 күнүгэр 1914 с. Нам улууһун Партизан нэһилиэгэр Петров Василий Федорович (Баалла) дьиэ кэргэнигэр төрөөбүтэ. Быйыл оруобуна 100 сааһа буолуо эбит. Аҕам Петров Феодосий Васильевич Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, түөрт төгүл араанньалаах сэрии инбэлиитэ, байыаннай фельдшер, «Кыһыл Сулус» уордьаннаах, икки төгүл «Хорсунун иһин» мэтээллээх, «Варшаваны босхолооһун иһин» уонна «Берлини ылыы иһин» мэтээллэринэн наҕараадаламмыта.

Доҕотторо - учууталлар Кузьма Петрович Суздалов, Петр Петрович Оконешников буолан билсиһэллэр эбит. Бу ахтыы-ыстатыйаны суруйа олорооччу Петров Феодосий Васильевич бастакы кэргэниттэн Филиппова Мария Семеновнаттан 1940 сыллаахха төрөөн хаалбыт кыыһа Гаврильева Анна Федосеевна. Арай альбому арыйталыы олорон аҕам хаартыскатыгар төрөөбүт, өлбүт сыла харахпар иҥнэ түспүтэ суруйарбар сылтах, төһүү буолла. Арааһа, «болҕой» диэтэ быһыылаах. Сүүс сааһа буолар эбит. Аҕабыттан оҕолор баалларын билэр этим эрээри билсибэтэх эбиппин. Көрдөөн булаттыахтаахпын диэн баҕа санаа наһаа баһыйда. Бэрт түргэнник убайым кэргэнигэр Екатерина Гаврильевнаҕа эрийдим. Ханна баалларын олох билбэтим, арааһа куоракка баар буолуохтаахтар диэн баран, Нерюнгрига Калачева Надяҕа эрий диэн саҥаһым телефон нүөмэрин биэрдэ. Аныгы цивилизация үйэтэ күүстээҕин дьэ онно биллим. Бэрт түргэнник аҕам иккис уолун Александр телефонугар, онтон дьэ утуу-субуу эрийэн барыларын телефонунан булаттааммын кыра бириэмэ иһигэр быйыл аҕабыт 100 сааһа эбит диэн биллэрдим. Үөрэ-көтө истэн бары көрсүһүөх буоллубут. Аны куоракка чугас-чугас олорор эбиппит. Мин Чурапчыга 10 кылаас кэнниттэн парткабинет библиотекатыгар библиотекарь уоппускаҕа барбытын солбуйан үлэлии олорон Чурапчы радиотыгар Барашков Николай Дмитриевичка дикторынан киирэн передача биэрээччи буола сырыттахпына, Николай Дмитриевич «кыыспын Амма уолун кытта билиһиннэрэбин» диэн кабинетыгар ыҥыран ылла. Гаврильев Дмитрий Николаевич оччолорго Чурапчы хаһыатыгар корреспонденныы сылдьара, ол күн киэһэтигэр «Чуораайытта алааһыгар» диэн зарисовкатын иккиэн ааҕар буоллубут. Онтон сыыйа-баайа билсэн Дималыын 1963 с. ыал буоллубут. 48 сыл бииргэ олорон үс оҕоломмуппут, сиэннэрдээхпит, хос сиэннэр бааллар. Бэйэбит олохпутунан, түбүкпүтүнэн күн солото суох курдук буолан олорбуппут.

Кэргэним 2010 с. суох буолбута. Кини көрдүүр-ирдиир үлэнэн дьарыгырбыт киһи буолан, аҕам туһунан билиэн баҕарарыттан 1970 с. иккис кэргэнэ Мария Александровна Чехов уулуссаҕа олороллорун ирдээн буламмыт сылдьыбыппыт. Онно, биллэн туран, Дмитрий Николаевич наҕараадаларын удостоверениетын уонна араанньатын туһунан, онтон да атын докумуоннарын Мария Александровнаттан көҥүллэтэн барытын сурунан ылан, 1989 сыл тахсыбыт бастакы «Өйдөбүнньүк» кинигэтигэр суруйан үйэтиппитэ. Кэргэммэр махталым улахан. Инньэ гынан, бырааттарбын, балтыбын кытта сибээстэһэн икки өттүттэн оҕолорбутун, сиэннэрбитин кытта Намҥа Үөдэйгэ түмсэн сынньанан, хаартыскаҕа түһэн, үөрэн-көтөн, сибээспитин сүтэриэ суох буолан араҕыстыбыт. Ыччаттарбыт, оҕолорбут сибээстэрин быспаталлар ханнык диэн баҕалаахпын. Дьэ, кырдьык даҕаны, бары ыал-дьон, дьиэ-уот тэринэн, оҕо-уруу, сиэн тэнийэн, үлэ-хамнас үөһүгэр сылдьаллар. Аҕам туһунан төһө истибиппинэн, билэрбинэн ахтан аһарарым наада буолуо. Феодосий Васильевич 1937 с. Дьокуускайдааҕы акушерскай-фельдшерскэй оскуоланы бүтэрэн баран Чурапчыга ананан Дириҥҥэ участковай балыыһаҕа үлэлии сылдьан мин ийэбин Мария Семеновна Филиппованы көрсөн, ыал буолаат Чакыр Толоонугар Яковлев Семен Степанович - Эрилик Эристиин олоро сылдьыбыт дьиэтигэр участковай балыыһа аһаннар мин аҕам сэбиэдиссэйинэн, Яковлев С.С.-Эрилик Эристиин кэргэнэ Анисия акушерканан, мин ийэм медсестранан үлэлэрин саҕалаабыттар. Иккитэ кыыстаммыттара - эдьиийим Муся уонна мин. Миигин төрүүрбүн кытта эһэлээх эбэбэр Филиппов Семен Афанасьевичка, Филиппова Анна Николаевнаҕа биэрэннэр куобах таҥаска бүөбэйдээн улаатыннарбыттара. 1940 с. Чурапчыга райздравка сэбиэдиссэйинэн ананан көһөллөр. Саҥардыы үлэлээн эрдэҕинэ сэрии буолан Аҕа дойду сэриитигэр ыҥыраллар. Биллэрин курдук, сэрии толоонугар медсанбат айанныыр, фронт линиятыттан араанньа буолбут уонна араанньалара бэргээн ыалдьыбыт буойуннар дойду тыылыгар турбут эвакуационнай госпиталларга эмтэнэн, доруобуйалара чөлүгэр түһэн, күүс-күдэх мунньунан, үтүөрэн, өстөөҕү утары иккистээн-үһүстээн кыргыһа киирэллэр эбит. Улаханнык араанньа буолбуттар, илиилэрин-атахтарын сүтэрбиттэр дойдуларыгар төннүбүттэрин, олоххо баарын көрөн да истэн улааппыппыт сэрии сылын оҕолоро буолан. Аҕам сэрииттэн 1947 с. төрөөбүт Намыгар Партизаҥҥа дьонугар эргиллээт, эһэм аахха миэхэ Чурапчы Чакырыгар Эбэ учаастагар кэлэн 2-3 хоммута. Миигин сиэтэ сылдьан ыаллар ыҥырыыларыгар ыарыһахтары көрөрүн өйдүүбүн. Миигин илдьэ барыан баҕарбытын дьонум биэрбэтэхтэрэ. Аҕам туһунан урукку дьон кэпсиирин, махталларын, үтүө, элэккэй киһи этэ дииллэрин истэн улааппытым. Номох курдук кэпсииллэрэ, оннооҕор оҕолоно сытар дьахтар хаана бара сытан аҕам куолаһын иһиттэҕинэ тохтоон хаалара үһү диэн. Кырдьык, айылҕаттан айдарыылаах, күүстээх эмчит кылгас үйэлэммитэ хомолтолоох. Кини 42 эрэ сыл олорбута. Аҕам туйаҕын хатарааччы сиэннэр баалларыттан дууһам үөрэр, өссө да баар буолуохтара. Аны аҕам оҕолорун туһунан суруйарым сиэрдээх курдук. Василий Феодосьевич үйэтин тухары тутууга үлэлээбит, идэтинэн газоэлектросварщик. Кэргэнэ Надежда Ивановна республикатааҕы СПИД центргэ кылаабынай бырааһы солбуйааччы.

Икки оҕолоохтор, сиэннээхтэр. Уоллара Виталий Комдрагметка юриһынан үлэлиир, кэргэнэ Галина оҕо искусствотын оскуолатыгар үлэ харыстабылын отделыгар үлэлиир. Кыыстара Мария опера уона балет театрын юриһа. Александр Феодосьевич наар суоппарынан, кэргэнэ Александра Сергеевна атыы-эргиэн тэрилтэтигэр халбаҥа суох үлэлээбиттэр. Билигин пенсияҕа олороллор. Үс оҕолоохтор. Киһи үөрэрэ, Александр Александрович медицинскэй наука кандидата, докторскайыгар үлэлии-үлэлии Санкт-Петербурга Поленов институтугар биллэр-көстөр онко-нейрохирург. Кэргэнэ Юлия Николаевна гастроэнтеролог-диетолог, медицинскэй наука кандидата. Икки оҕолоохтор. Онтон Евгений Александрович республикатааҕы клиникаҕа ожоговай отделениеҕа травматолог-хирург. Кэргэнэ Евдокия Ивановна идэтинэн юрист, икки оҕолоохтор. Кыыстара Света юрист, оҕотун көрөн олорор. Аҕам кыыһа Любовь Феодосьевна Шляхтова роспотребнадзор управлениетын отделын начальнига. Кэргэнэ Александр летчик, үйэтин тухары авиацияҕа үлэлээбит. Икки кыыстаахтар, сиэннээхтэр. Улахан кыыс Иванникова Татьяна Александровна «ЕогЬез» журнал рекламаҕа редактора, кэргэнэ Руслан Александрович «РБК» телекомпания директора. Биир уол оҕолоохтор, Москваҕа олороллор. Кыра кыыс Кирикова Наталья «Якутия» авиакомнания үлэһитэ, бортпроводник (стюардесса), оҕолоох. Мии бэйэм сааһым тухары араас тэрилтэҕэ бухгалтердаабытым. Билигин пенсияҕа олоробун. Үстэ оҕоломмутум. Бастакы оҕом Сардаана Дмитриевна Егинова Хотугулуу-Илиҥни федеральнай университекка кафедра сэбиэдиссэйигэр тиийэ үүммүтэ. Филологическай наука кандидата, доцент этэ. Быйыл 50 сааһыгар ыарахан ыарыыттан олохтон туораата. Элбэҕи эрэнэр, күүтэр киһибит этэ. Биир уол оҕолоох. Уола Егинов Айаал Анатольевич Ураллааҕы политехническэй институту бүтэрэн «Сахатранснефтегаз» кылаабынай специалиһа. Кэргэнэ Татьяна Брониславовна үрдүк үөрэхтээх финансист, үс оҕолоохтор, оҕотун көрөн олорор. Уолум Дмитрий Аммаҕа олорор, кэргэннээх. Амма - Чурапчы хайысхатыгар такси сулууспатыгар диспетчер, кэргэнэ Сардаана Афанасьевна спортивнай оскуолаҕа повар. Кыра кыыһым Мария Дмитриевна «Капитал-торг» ХЭТ директора, икки уоллаах. Улахана эһэтин аатын ылбыт Дмитрий Америкаҕа Сиэтл куоракка английскай тылы баһылыыр оскуолаҕа үөрэнэр. Дьулуспут быйыл 17-с нүөмэрдээх оскуолаҕа билии-көрүү боруогун атыллаата. Аҕам ыччаттара бары олоххо суолларын булбут бигэ тирэхтээх, сиппит-хоппут уонна аҕам туйаҕын хатарар буолбуттарыттан киэн туттан этиэхпин баҕарабын. Өссө да сайда-үүнэ туруохтара диэн санаам бөҕөх. Олох салҕанар...