РУБРИКАТОР
ВАРШАВАНЫ БОСХОЛОСПУТУМ
Варшаваны ылыах аҕымах хонук иннинэ биһиги полкабыт Радом куорат таһыгар турбута. Итиннэ Головнюк уеһыгар Емелюк сэлиэнньэтин ылаары сэриилэһэрбит. Мин ол саҕана I-й гвардейскай-танковай армия 21 механизированнай корпуһун минометнай полкатыгар разведка взводун командалыырым. Биһиги оборонаҕа олорон кыратык бэлэмнэнээппитин кытта кимэн киирэргэ бирикээс кэлбитэ. Тохсунньу 17 күнун сарсыардатыттан ыар уонна кырыктаах кыргыһыыга киирбиппит. Артиллерийскай бэлэмнэнии хас да чаас устата ньиргийбитэ. Дьэ манна этэ кыргыһыы кытаанаҕа диэн. Өстөөх, баара эрэ 150 метр сиргэ сытан, харса-хабыра суох утарыласпыта. Ол үрдүнэн биһиги, бэрт кыратык тохтуу түһэн баран, 7 чаас 30 мүнүүтэттэн тохтоло суох үлтү кумалаан кимэн киирбиппит. 8-с пехотнай дивизия, разведка сэриилэрэ, ону кытта биһиги минометнай полкабыт эмиэ, улам ыктар-ыган испиттэрэ. Кимэн киирии күүһүттэн өстөөх дьэ чаҕыйбыта. Мин сайыҥҥы кыргыһыыга аҕыс умайбыт танка турбут сирэ баарын билэр этим. Взводпун ол диэки салайбытым. Итиннэ Лизин уонна Иванов диэн хаарыаннаах сэрииһиттэр сырдык тыыннарын толук уурбуттара.
Өстөөх окопатыгар ыга анньан киирэн, киниэхэ ыар сүтүгү оҥорбуппут. Ити кэнниттэн сүүрбэччэ километр сири барбыппыт. Өстөөх күүскэ бөҕөргөтуллүбүт иккис кирбиитин үлтү сыспыппыт. Биһиги оччо сүтүгэ суох улахан кыайыыны ситиспиппит уонна ессө 10 километры түспүппүт. Радомка үрэххэ тиийэн көрбүппүт немецтэр муостаны үлтү тэптэрбит этилэр. Ол эрээри биһиги дьоммут онтон да иҥнибэтэхтэрэ. Үрэх баара-суоҕа сүүрбэччэ сантиметр халыҥнаах гына тоҥмут этэ. Биһиги 7 метр холобурдаах былаахы хаптаһыннары тоһоҕолоон, салгыы-салгыы, муус үрдүгэр тэлгэппиппит. Дьэ ол муоста устун ыарахан массыыналар уонна танкалар тахсыбыттара. Радомканы туоруурбутугар баара-суоҕа биир чаас тардыллыбыппыт.
Радом куоракка биһиги дивизиябыт илин, онтон иккис дивизия арҕаа өттүттэн киирбиттэрэ. Механизированнай сэрии дохсун киириитин ханнык да күүс тохтотор кыаҕа суоҕа. Немецтэр уолуйан куотарга барбыттара. Ол эрээри, өстөөх сир аайы минаны ииппит буолан, кутталлаах этэ. Поляк патриоттара электростанцияны алдьатаннар, куорат уота суох олороро. Ол да иһин буоллаҕа буолуо, Радом куорат бүүс-бүтүн ордубут этэ. Олохтоохтор кэпсээннэринэн, манна биһиги «Молодой Гвардиябыт» курдук кистэлэҥ тэрилтэ үлэлээбит. Ол тэрилтэ кыттыылаахтарын - 40 патриоту немецтэр тутан ылан өлөртөөбүттэр.
Биһиги чаастарбыт Варшаваны Лодзь куорат диэкиттэн быспыттара. 8-с пехотнай дивизия. 21-с механизированнай корпус Лодзь таһыгар, өстөөх төһө эмэ утарыласпытын үрдүнэн, кинини тимир суолтан киэр илгибиттэрэ. Дьэ ити кэнниттэн 19-с механизированнай корпус Варшава оборонатын тоҕу көппүтэ. Биһиги корпуспут Варшаваҕа куорат арҕаа өттүттэн киирбитэ. Иитин-саҕатын киһи кыайан быһаарбат бөдөҥ куората этэ. Кыһыйаммын ханнык эрэ башняҕа ыттан көрбүтүм: сүдү куорат бүүс-бүтүннүү кэриэтэ урусхал буолбут этэ.
Биллэрин курдук сэрии итинэн бүппэтэҕэ, кыргыһыы суола миигин Берлин диэки салгыы илдьэ турбута. Мин кэнники «Варшаваны босхолооһун иһин» медалынан, икки Кыһыл Сулус орденнарынан наҕараадаламмытым.
Михаил Тимофеевич Новгородов