РУБРИКАТОР
СЭРИИНИ КЕНИГСБЕРГА ТҮМҮКТЭЭБИТЭ
Мин аҕа кынным, Новгородов Гаврил Афанасьевич, 1905 сыллаах төрүөх, уруккута Нам улууһун Көдөһөтүттэн төрүттээх. 1930 сыллар саҥаларыгар кэргэнинээн Новгородова (Атакова) Анна Федоровналыын (кини уруккута Таатта улууһун Томпотуттан төрүттээх) куоракка биирдэрэ суоппардар, биирдэрэ трактористар куурустарын бүтэрэннэр, Партизан нэһилиэгэр көһөн кэлэллэр. Гаврил Афанасьевич оччолорго «полуторка» диэн норуот ортотугар ааттанар фанера кабиналаах массыынаҕа «Партизан» колхоһугар суоппарынан үлэҕэ киирэр.
1942 сыл атырдьах ыйыгар 1-кы Ирибалтийскай фроҥҥа тиийэн, оччолорго нууччалыы кэм уҥа-хаҥас быһаарсар, кэпсэтэр буолан, бастаан утаа бойобуой массыынанан сэрии сэбин-сэбиргэлин, снарядтары тиэйиигэ-таһыыга сылдьар. Онтон сэрии уотугар буспут-хаппыт, опыттаах суоппары 1944 сыллаахха II-с Прибалтийскай фроҥҥа «Отдельный моторизованный батальон особого назначения» диэн ааттаах байыаннай чааска штаб хамандыырдарын тиэйиигэ «Форт-амфибия» диэн хонуунан да, уунан да барар бойобуой техниканы ыытааччынан сылдьыбыта. Инньэ гынан, кини немецкэй-фашистскай халабырдьаттары Ийэ дойдутуттан толору үүрсэн, 1945 сыллаахха сэриини Кенигсберг куораты босхолооһунунан түмүктүүр. Атырдьах ыйыгар рядовой буойун саллаат элбэх бойобуой мэтээллэрдээх дойдутугар этэҥҥэ эргиллэн кэлэр.
Фронтовик суоппар кэлээт да, «Партизан» колхоһугар суоппардаан барар. Оччолорго кинилэр Партизантан 1,5-2 км курдук тэйиччи Нам — Дьокуускай сүрүн суолун кытыытыгар турар «Үөһээ дьиэ» диэн ааттанар производственнай учаастакка олороллоро. Онно колхоз бурдугун баайа-дуола, араас бурдук сиэмэтин куурдар-ыраастыыр тэриллэр, сиэмэни харайар элбэх сарайдар, ыскылааттар бааллара. Кэлин хойукка диэри турбуттара. Колхозтаахтар, кэлин совхозтаахтар даҕаны саас-күһүн бааһына, ыһыы хомуйуу үлэлэригэр түмсэн ааһар «Кыһыл отуулара» баара. Кэргэнэ, Анна Федоровна, онно бурдук ыскылаатыгар кыладыапсыгынан, үлэһиттэргэ килиэп буһарааччынан, асчытынан үлэлээн, тустаах үлэһиттэри хааччыйарын таһынан, кэлэн-баран иһээччилэри куруутун чэйдэтэрэ-аһатара. Кини астаабыт минньигэс халаачык курдук килиэбин аһаан, үттэнэн, элбэх киһи кэлинҥэ диэри ону санаан, махтанан кэпсииллэрэ, ордук сут-кураан, уоттаах сэрии ыар сылларыгар. Анна Федоровна 1931 сыллаахха куораттан «Фордзон» тракторы аан маҥнай хаамтаран аҕалсыбыта. «МТС»-ка бааһынаҕа хас да сыл трактористаабыта. Кэлин пенсияҕа тахсыар диэри колхозка ыанньыксыттаабыта.
Гаврил Афанасьевичтаах «Нам» совхоз саҥа төрүттэниитигэр 1961 сыллаахха I Хомустаахха көһөн кэлбиттэрэ. Онно кини совхозка үүт таһар молоковозка, уу баһар водовозка 1969 сыллаахха диэри үлэҕэ үрдүк таһаарыылаахтык биир да саахала суох үлэлээбитэ. Аан маҥнай суоппар идэтин 1931 сыллаахха ылыаҕыттан 39 сыл устата араас мааркалаах гражданскай да, сэрии бойобуой да массыыналарын тимир уруулларын муоһалаабыта. Буойун-фронтовик бэйэтин идэтигэр элбэх эдэр көлүөнэ суоппардары үөрэппитэ-такайбыта, кэлин хас да сыл кулуупка харабылынан үлэлээбитэ. Эйэлээх олоҕу көмүскэспит, фронтовик Гаврил Афанасьевич колхоз, совхоз үлэтигэр да үрдүк таһаарыылаах үлэни ситиһэн, элбэх Бочуотунай грамоталарынан, Махтал суруктарынан бэлиэтэммитэ.
Новгородовтар оҕолоро улаатан, бары үөрэхтээх, ыал буолбуттара. Кинилэр сиэннэрэ, хос-хос сиэннэрэ эбэлээх эһэлэригэр (төһө да күн сиригэр билигин суохтарын иһин) махталлара улахан, сырдык олохторунан киэн тутталлар.
Р.Р. Леонтьев,
күтүөттэрэ, үлэ ветерана I Хомустаах