РУБРИКАТОР
НОРУОТ ТУҺУГАР ОЛОХ
Хос эһэм оҕо сааһа Хамаҕатта нэһилиэгин тыатыгар, мыраан үрдүгэр «Кыһыл Ыллык» колхозка ааспыта. Төрөппүттэрэ — аҕата Егор Романович, ийэтэ Анастасия Алексеевна Москвитиннар, быстар дьадаҥы ыаллар этэ. Хос эһэм 1918 сыллаахха төрөөбүтэ. Кинини дьоно абаҕатыгар Москвитин Николай Романовичка ииттэрэ биэрбиттэр, ол иһин иитиллибит аҕатын аатынан Николай Николаевич буолбут. Бииргэ төрөөбүттэр үһүөлэр — быраата Москвитин Никита Егорович, балта Москвитина Анна Егоровна. Кинилэр бары Орто Алааска тэриллибит «Кыһыл Ыллык» артыалга олох кыра эрдэхтэриттэн араас ыарахан үлэҕэ үлэлээбиттэрэ.
Николай Николаевич Москвитин 1942 с. балаҕан ыйыгар «Кыһыл Ыллыкка» председателлии олорон аармыйаҕа ыҥырыллыбыт. Аармыйаҕа II Украинскай фроҥҥа 31 «а» дивизияҕа 1-кы полкатыгар 1-батальон 1-кы ротатыгар пулеметчигынан сылдьыбыта. 1944 сыллаахха кулун тутарга ыараханнык бааһыран Харьков куоракка госпитальга сытан эмтэммитэ. Онтон арыый буоларын кытта, дойдутугар ыыппыттар. Сэрии туһунан мээнэ кэпсээбэт эбит. Бэрт ыйытыы күүһүнэн туох ханнык быһылааҥҥа түбэспитин олох кыратык кэпсээбит. Кривой Рог диэн куоракка фронт линиятыгар сэриилэһэ сылдьан буомбалааһыҥҥа түбэспиттэр. Онно төбөтүгэр улахан контузияны ылбыт. «Ол кырыктаах кыргыһыыга киһи кулгааҕын кулукута туллар, сир титирэстээн олорор, улахан буомбалааһыҥҥа түбэһэн, күн-ый көстүбэт, ыыс-быдан ортотугар түбэспиппит. Халлааҥҥа хабыр-хапсыһыы саҕаламмыта. Онно 13 этибит, биһиги үрдүбүтүгэр буомба түстэ. Мин хайдах сыҕарыйбытым буолла, доҕотторум барахсаттар 12 киһи олорчу өлө сыталлара. Мин эрэ соҕотоҕун ордубутум» - диэн кэпсээбит.
Аармыйаттан кэлээт, теһө да ыарыйдар, үлэлээбитинэн барбыт. 1944 сылтан 1948 сылга диэри сылгы табаарынай ферматыгар сэбиэдиссэйинэн үлэлээбит. Онтон кинини сүрдээх тэрийэр, салайар дьоҕурдааҕын бэлиэтии көрөн, Бурнашев Иван Николаевич бэйэтин оннугар, Ленин аатынан колхоз председателинэн талларбыт. Итинтэн ыла төрөөбүт-үөскээбит Хамаҕаттатыгар улахан колхоһу салайар. Колхоз дьоно актыыбынай үлэһиттэр эбиттэр. Манна үлэлээбит үлэһиттэр — Петрова Вера Петровна үлэтин иһин «Бочуот знага» уордьан ылбыта, нэһилиэк сэбиэтин председателэ буолбута, Москвитин Егор (Мэтээллээх Дьөгүөр), киниэхэ тэҥнэһэр үлэһит суоҕа, Сидорова Фекла Васильевна В.И. Ленин уордьаннаах, Федорова Евдокия Ивановна Саха АССР депутата о.д.а.
Николай Николаевич саталлаах салайыытынан ынахтан элбэх үүтү ылары ситиһиллибитэ, сиртэн туруктаах үүнүүнү ылар кыах үөскээбитэ. Бу үлэлэр колхоз хаһаайыстыба өттүнэн бөҕөргүүрүгэр кыах биэрбитэ. 1948-1952, итиэннэ 1956-1958 үлэлээбит сылларыгар туорахтаах культура үрдүк үүнүүтүн ылбыттар. Маны таһынан колхозка хортуоппуй, хаппыыста, турнепс эмиэ ыһыллара.
Бөдөҥсүйбүт Ленин аатынан колхоз кэнниттэн Хатырыкка М.К. Аммосов аатынан совхозка 1956-1966 сс. председатели солбуйааччынан, 1967-1975 сс. старшай биригэдьииринэн, управляющайынан, наставнигынан таһаарыылаахтык үлэлээбитэ. Хос эбэбитинээн Екатерина Даниловналыын 3 уол, 1 кыыс оҕолоохтор.
Хос эһэм наҕараадалара: «Үлэ Кыһыл знамятын», «Аҕа дойду Улуу сэриитин I степеннээх» уордьаннардаах, «Ленин 100 сылынан», «Германияны Кыайыы иһин», «За трудовую доблесть», маны таһынан 6 юбилейнай мэтээллэрдээх. Билигин Хамаҕатта нэһилиэгэр кини аатынан уулусса ааттаммыта. Биһиги хос эһэбит Москвитин Николай Николаевич олорон ааспыт олоҕунан, норуот туһугар үлэлээбит үлэтинэн киэн туттабыт.
Ира Москвитина,
Н.С. Охлопков аатынан Нам улуустааҕы гимназиятын 7 кыл. үөрэнээччитэ