РУБРИКАТОР
МАТВЕЕВ МАТВЕЙ ЯКОВЛЕВИЧ
Мин армияҕа дойдубуттан 1942 сыл бэс ыйын 22 күнүгэр барбытым уонна 4 сылтан ордук сулууспалаан бараммын, 1946 сыл от ыйын 26 күнүгэр эргиллэн кэлбитим.
Армияҕа ыҥырыллан, Челябинскай куоракка тиийэммин, 18-с оһуобай хайыһар биригээдэтигэр сулууспалаабытым. Онтон 1943 сыллаахха Сталинград туһаайыытынан арҕаа айаннаабыппыт. Сталинград таһыгар тиийэн иккис оборуонаҕа турбуппут. Ол олордохпутуна генерал Паулс бэриннэ диэн буолбута. Ону сатыы эккирэтэммит Сталинград анныгар тиийбиппит, киһи өлүгэ олох балбаах курдуга. Онтон сатыы үксүн арҕаа диэки айаннаан испиппит. Онно немецтэр үлтүрүппүт дэриэбинэлэрэ, киһи өлүктэрэ элбэхтэр этэ.
lБатайскай диэн дэриэбинэҕэ маҥнайгы бомбалааһыҥҥа түбэспиппит. Онно биһигиттэн хас да киһи өлбүтэ, бааһырбыта. Мин онно кыратык бааһырбытым. Онно арҕаа Новочерскай сиринэн сатыы эккирэппиппит. Азовскай муора кытыытыгар Ялта диэн дэриэбинэҕэ тиийэммит, эмиэ иккис оборуонаҕа сыппыппыт. Онно сынньалаҥҥа тахсыбыппыт уонна снайпер үөрэҕэр үөрэммитим.
1943 сыл от ыйын 19 күнүгэр сэриигэ Дмитриевка диэн дэриэбинэнэн киирбиппит. Бу биэс күн сэриигэ сылдьыыга биһигиттэн бэрт элбэх киһи өлбүтэ, бааһырбыта. Биһиги ротаҕа 120 киһи этибит да, биэс хонон баран 5 киһи хаалбыппыт. Онно мин бааһырбытым. Бу кыргыһыыга Протопопов Василий Васильевич эмиэ өлбүтэ уонна мин командирым Свердловскай уобалас киһитэ младшай лейтенант Григорьев сонно өлбүтэ. Госпитальга эмтэнэн баран иккиһин киирбитим, уруккута Сталин билиҥҥитэ Донецк куоракка киирбитим. Мантан Днепрга тиийэ бэрт уһуннук 2 ый кэриҥэ сэриигэ сылдьыбытым. Бэрт элбэх дэриэбинэлэри босхолообуппут. Онтон биир түгэни кэпсээтэххэ - биһиги танкаларбыт өстөөх ытан уматтаҕына, танкист көҥдөй көхсө эрэ хаалара, илиитэ-атаҕа ханна барбыта биллибэт буолара. Ол курдук мантан өссө арҕаа диэки баран испиппит. Бу бириэмэҕэ командирым бааһырбыта. Мин онно адъютант этим. Командирбытын тыылга таһаарбыппыт. Кини төгүрүк суукка тыыннаах этэ. Көхсүнэн үс сиринэн бааһырыылаах этэ. Онтон Днепрга бараммын контузияламмытым. Кэнники 1945 с. Чехословакияҕа, Прага таһыгар сулууспалаабытым. Сэтинньи ыйга биһиэхэ аттары туттарбыттара, дойдугутугар илдьэ барын диэн. Чехословакия устатын тухары айаннаан Венгрияҕа кэлбиппит. Онно Будапешт таһыгар аттарбытын атын дьоҥҥо хаалларбыппыт. Онтон төннөммүт 40 куоракка сулууспалаабыппыт. 1946 с. аттарбытын ыламмыт Арҕаа Украинаҕа колхозтарга туттарбыппыт. 1945 сылга онно демобилизация оҥорбуттара. Арҕаа Украинаттан 1946 сыллаахха от ыйыгар дойдубар кэлбитим.
Ахтыыны суруйдум Матвеев М. Я, сэрии ветерана