РУБРИКАТОР
ХОС ЭҺЭМ КОНОН ЛЕБЕДЕВ
Кугас баттахтаах, ыраас хааннаах 17 сааһын саҥа туолбут киһи типография боруогун аан маҥнайгылаан киирбитэ. Ити мин хос эһэм - Лебедев Конон Николаевич.
Сэрии саҕана оройуон хаһыатын бэчээттээн таһаарыы наһаа түбүктээҕэ. Редакция икки-үс үлэһитэ, илиилэринэн суруйан, наборга биэрэллэрэ. Ону наборщиктар, букваны биирдии ичигэстээн, илиилэринэн талаллара. Ол кэнниттэн ыарахан көлөһөлөөх кыракый бэчээттиир массыынаҕа сарсыардааҥҥа диэри таллырҕатан, почтаттан кэлэн ылыахтарыгар диэри, нэһиилэ бүтэрэллэрэ.
1943 сыл бэс ыйын 17 күнүгэр 18 саастаах Лебедев Конон Николаевич армияҕа ыҥырыллыбыта. Кини Даурия гарнизонугар тиийэн, 649-с пехотнай полкаҕа сулууспалаабыта. Рядовой Лебедев Кыайыы күнүн Даурия гарнизонугар, үлүскэн үөрүү-көтүү, ырыа-тойук ортотугар көрсүбүтэ.
Аҕа дойду Улуу сэриитэ фашистскай Германияны урусхаллааһынынан эрэ түмүктэммэтэҕэ. Советскай Армия милитаристскай Японияны үлтүрүтэр, аатырбыт Квантунскай армияны бэриннэрэр сэриигэ киирбитэ. Ити сэриигэ мин хос эһэм — саллаат Лебедев кыттыыны ылбыта.
Ол туһунан хос эһэм кэпсиир:
«Биһиги сэриилэһэр чааспыт хайалар туһаайыытынан турара. Иннибитигэр уйаара-кэйээрэ биллибэт истиэнэ нэлэһийэр. Биһиги ол устун кимэн киирбиппит. Квантунскай армия биир бөҕөргөтүнүүлээх үрдэлин биһигиттэн ыаллыы 644-с полк, хаста да атаакалаан, кыайан ылбатах этэ. Киэһэ полкабыт ол полканы солбуйан, кимэн киирэр сорудаҕы ылбыта. Сарсыарда халлаан сырдыыта биһиги артиллериябыт, авиациябыт өстөөххө суостаах-суодаллаах уоту аспыта. Биһиги ротабыт иннигэр турбут «Катюшалар» холлоҕос уоттара тохтоло суох субуруспуттара. Өстөөх хотторон куотарга күһэллибитэ. Биһиги кинилэри күнүстэри-түүннэри эккирэтэн, Хингай хайатын анныгар тиийбиппит. Онно хайаҕа өстөөх улахан күүһэ түмүллүбүт, бөҕөргөтүллүбүт этэ. Биһиги Хингай хайатын сэриилээн ылан баран, Чаньчунь куоракка тиийэн, бэрээдэги олохтоспуппут. Аатырбыт Квантунскай армия штабыгар бэринии актатын илии баттааһыҥҥа харабыллыыр сулууспаҕа турбуппут. Онтон Мугден куораты ааһан, Корея хайатыгар тиийэн, сэриини түмүктээбиппит. Сэрии кэнниттэн дойдубар эргиллибитим».
Сержант Конон Лебедев милитаристскай Японияны утары сэриигэ 1945 сыл атырдьах ыйын 9 күнүттэн балаҕан ыйын 3 күнүгэр диэри кыттыбыта. Ол уоттаах сэрии кэнниттэн Забайкальскай байыаннай уокурукка салгыы сулууспалаабыта, 1950 сыл тохсунньу 28 күнүгэр саппааска демобилизацияланан Намҥа эргиллэн кэлбитэ. Онтон, типографиятыгар төптөрү эргиллэн кэлэн, эмиэ оройуонун хаһыатын бэчээттээбитинэн барбыта.
Коммунист Лебедев Конон Николаевич бэчээттиир идэтин, полиграфическай техниканы чахчы үчүгэйдик баһылаабыта. Ол да иһин кинини атын оройуоннарга командировкаҕа ыыталлара. Онно тиийэн алдьаммыт массыыналары оҥоро охсоро, полиграфистары техниканы көрүүгэ-истиигэ үөрэтэрэ.
1975 сыл муус устар 10 күнүгэр Нам типографиятын печатнига К.Н. Лебедев «Бэчээт туйгуна» диэн түөскэ кэтэр знагынан наҕараадаламмыта. 1949 сылтан ССКП чилиэнэ. Онтон ыла элбэх сыл ааста, 1980 сыллаахха пенсияҕа тахсыбыта. Пенсияҕа да тахсан таах олорботоҕо — Саха АССР Бэчээккэ государственнай комитетын командировкатынан Миирнэйгэ, Чокурдаахха, Черскэйгэ уонна да атын биллэр оройуоннарга типографиялар саҥа техникаларын туруортаабыта.
Аҕа дойду Улуу сэриитин иккис степеннээх орденын, элбэх бойобуой мэтээллэр кавалердара. Советскай бэчээт туйгуна, коммунист. Кэргэнэ эрдэ олохтон туораан, икки уолун бэйэтэ атахтарыгар туруортаан, алта сиэннэрин көрсөн, улаатыннартаан, хос сиэннэригэр тиийбэккэ, 2002 сыллаахха улаханнык ыалдьан бу орто дойдуттан арахпыта. Кини 10-тан тахса хос сиэннэрэ аатын ааттата, туйаҕын хатара туруохтара. Бу кыайыы 70 сылыгар биһиги эһэбит тиийбэтэҕэ хомолтолоох.
Вика ЛЕБЕДЕВА,
хос сиэннэрин аатыттан, 7 Б кылаас, НСШ-2