РУБРИКАТОР
БУУЛДЬАНЫ, БОМБАНЫ ОРТОТУНАН
Григорий Афанасьевич Корякин сэрии буолаатын кытта Кыһыл Армияҕа ыҥырыллыбыта. Сылы эрэ кыайбат үерэнии кэнниттэн, 1942 сыл тохсунньутугар, сэриигэ маҥнайгы "сүрэхтэниини" Сталинград иһин кыргыһыыга ааспыта. Онтон ыла сэрии уһун суола саҕаламмыта. Кини Курскай, Орел куораттарынан сэриилэспитэ. Онтон Таганрогка, Ростовка, Донбасска тиийбитэ. Ити кэнниттэн Киев куорат иһин кыргыһыыга эмиэ баар этэ.
Сталинград иһин кыргыһыы олус кытаанаҕа, киһи куйахата күүрэр алдьархайа этэ. Фашистар сирэйэ-хараҕа суох, бэйэлэрин өлүктэринэн талаһаланан, урусхалламмыт куорат уулуссаларынан киирэ тураллара. Сууллубут дьиэ кирпииччэтэ өрөһөлөммүтүн быыһыгар 45 миллиметрдээх противотанковай орудие расчета туруоруллубута. Ол өстөөххө олус күүстээх уоту аһара. Сииттэ оҕото Гриша бэртээхэй артиллерист, наводчик этэ. Кини өстөөҕү сыыспакка бэргэнник табарын командира мэлдьи хайгыыра.
Сталинград иһин кыргыһыыга Григорий бииргэ төрөөбүт быраата Семен Корякин уонна тастыҥ быраата Егор Новгородов сырдык тыыннарын толук уурбуттара.
Өстөөх биир кэм кимэн киириитэ төттөрү охсуллубутун кэннэ, артиллеристар арыый "һуу" гыналлар, көлөһүннэрин соттоллор уонна табахтыыллар. Григорий табахсыта суоҕа. Кини фрицтэр чугастара буолаарай диэн биир дьиэ муннугун өҥөйбүтэ. Онно алдьаммыт дьиэ кирилиэһиттэн немец офицера кинини бэстилиэтинэн кыҥыы турара. Эмискэ Гриша бүлгүнүгэр буулдьа хатаммыта. Ону да кытта аахсыбатаҕа, сүүрэн тиийэн, орудиетын хайыһыннара охсоот, өстөөх офицера баар сирин диэки ытан хабылыннарбыта. Дьиэ элээмэтэ сууллан күүгүнүү түспүтэ. Фриц кирпииччэҕэ көмүллүбүтэ.
Өстөөх сынньанарга, тохтуурга кыаҕы биэрбэт этэ. Бииртэн-биир иэдээни оҥорон иһэрэ. Биирдэ адцьаммыт дьиэ иһигэр биһиэннэрэ пушкаларын туруора сырыттахтарына, өстөөх пехотата танкаларынан хаххаланан эмиэ кимэн киирбитэ. Хабыр хапсыһыы диэн онно баара. Григорий Корякиннаах үс танканы умаппыттара, төрдүһү хаампат оҥорбуттара. Григорий снаряда бүтэр. Эргиллэн көрбүтэ, биир доҕоро снарядын кууспутунан, атына снарядтаах дьааһыгы соспутунан охто сыталлара. Сэрии диэн итинник. Кини командирынаан иккиэйэҕин хаалан баран, салгыы ытыалаһа сыппыттара. Григорий манна атаҕар бааһырбыта да, кыргыһыы хонуутун хаалларбатаҕа. Кимэн киирбит өстөөх киэр үүрүллүөр диэри салгыы сэриилэспитэ.
Саха тыйыс саллаата сэрии таҥаратынан аатырар пушкатын Дон истиэптэринэн, Донецкай үрдэллэринэн, Днепр хочолорунан уһуннук соспута. Өстөөх элбэх техникатын, тыыннаах күүһүн урусхалласпыта. Григорий Афанасьевич үс төгүл бааһырдар даҕаны, салгыы сэриилэһэн испитэ. Киль куорат аттыгар кыргыһыыга бииргэ сылдьыбыт доҕотторун, расчетун дьонун барыларын сүтэрбитэ, соҕотоҕун тыыннаах ордубута. Өссө алдьархайдаах хапсыһыыга түбэспитэ. Соҕотоҕун өстөөх түөрт танкатын умаппыта уонна ыараханнык бааһыран госпитальга киирбитэ.
Эмтэнэн баран, 1944 сыл тохсунньутугар Ленинградскай фроҥҥа тиийбитэ. Манна кини идэтэ уларыйбыта. Разведчик буолан "тылы" сонордоһоро. Итинтэн салгыы Эстония, Литва, Латвия республикаларын туораталаан, нэлэмэн киэҥ сиринэн айаннаан, Берлиҥҥэ тиийэн сэриини түмүктээбитэ.
Хорсун саллаат Кыһыл Сулус уордьанынан, мэтээллэринэн "Бойобуой үтүөлэрин иһин" уонна мэтээллэрдээх "Берлини ылыы иһин".
В. Никитин