РУБРИКАТОР
ӨЛБӨӨДҮЙБЭТ ҮТҮӨ ӨЙДӨБҮЛЛЭРИМ
Василий Егорович Колмогоров туһунан ахтыы оҥорор олус уустуктардаах эрээри, олус чуолкай буолуон эмиэ сөп эбит.
Уустуга диэн, биһиги, 60-с сыллардаах эдэркээн комсомол райкомун үлэһиттэрэ, партия райкома, райсовет исполкома диэн улаханнык, мээнэҕэ этиллибэт, этиллэр да эбит буоллаҕына, олус убаастабыллаахтык ахтыллар былаас дьиэтигэр-уотугар, ахсаана биллибэт мунньахтарга, үлэһит дьону кытта көрсүһүүлэргэ, муҥура биллибэт партийнай, советскай үлэ үөһүгэр сылдьар киһи үлэтин туһунан суруйуу буолуо этэ.
Онтон чуолкай соҕус буолара биллэн турар: алта уонус сыллартан саҕалаан, улаханнык ытыктыыр киһибин бүтэһик суолугар атаарыахпар диэри билсэн, убаастаһан, бэйэ-бэйэни өйөнсөн кэлбит киһи быһыытынан саас-сааһынан кэпсиир кыаллыбатын учуоттаан, бэлиэ түгэннэри дьон-сэргэ аахтын диэн ахтыахпын баҕарабын.
Василий Егорович райком уонна райсовет делегацияларын баһылаан, Мэҥэ Хаҥалас, Амма, Таатта, Чурапчы оройуоннарыгар сылдьыытын үчүгэйдик өйдүүбүн. Ол делегацияҕа миигин, райкомол иккис секретарын, илдьэ сылдьар этэ.
Илин эҥэр оройуоннар салайааччылара бары да олус кыахтаах, билиилээх-көрүүлээх дьоһун дьон этэ. Ол гынан баран, эт өйбүнэн этэр буоллахха, биһиги делегациябыт салайааччыта Василий Егорович улаханынан, төрөлүнэн, айылҕа биэрбит көстөр дьүһүнүнэн, тылынан-турар курдук саныыбын. Өссө онно эбэн кэбис: ис-иһиттэн көтөҕүллэн ыллаан кэбистин, мас тардыһан бачыгыратан кими да киһилээбэтин, кэрэ айылҕалаах Кыыс Амма уустаан-ураннаан оҥорон кэбиспит айылҕатын быыһыгар делегациялар көрсүһүүлэригэр биир бастыҥ уустаан-ураннаан тыл этээччи, быһатын эттэххэ, киһи киһитэ, сатаан үлэлиир, сатаан сынньанар, истиҥ иэйиилээх астык киһи этэ, Василий Егорович.
Ити түгэннэри мин үлэһит буолан баран, өрүү саныыр этим, үлэбэр-хамнаспар Василий Егорович сахпыт үтүө хаачыстыбалара хайдах эрэ эппэр-хааммар, өйбөр-санаабар игэн хаалбыт курдуктара.
Василий Егоровиһы кытта биир өйгө-санааҕа, түмүүгэ, бэйэ-бэйэни өйдөһүүгэ төһүү буолбут мин студенческай сылларым этилэр. 70-с сыллардаахха, Свердловскай юридическай институтугар үөрэнэр сылларбар Василий Егорович улахан уолун Василий Васильевич Колмогоровы кытта бииргэ үөрэммиппит...
Василий Егорович, улахан ыал ытык-мааны аҕата, оҕолорун барыларын сүһүөхтэригэр туруортаабыта. Биһиги, намнар, Слава Колмогоров үтүөкэн спортсменын, чаҕылхай ырыаһытын, дьиҥнээх доҕор-атас үтүө хаачыстыбатын, ама, билбэт үһүбүт дуо! Ваня Колмогоров хайдах курдук үлэҕэ бэриниилээҕин, тэрийэр дьоҕурдааҕын, Алеша Колмогоров лоп-бааччытын, наукаҕа аналын, оттон алта уонус сыллардаах комсомоллар сүкпүт-көтөхпүт кыракый артыыспыт Маша Колмогорова, чахчы да, балетнай искусство биир бастыҥ артыыһын, тэрийээччитин быһыытынан үлэлии сылдьарын билэ сырыттахпыт, кинилэринэн киэн туттарбыт, ама, баа буолуо дуо.
Василий Егорович баайа-дуола оҕолоро, сиэннэрэ, хос сиэннэрэ этилэр. Онон кини киэн туттара, үөрэрэ-көтөрө.
Киһи күн сирин көрөн баран, бэрт элбэх киһилиин араас түгэннэргэ алтыһар. Василий Егорович тыһыынчанан киһини кытта кыра, улахан үлэлэргэ, тыа сирин боростуой үлэһит дьонун, араас чыыннаах-хааннаах тойону-хотуну кытта алтыстаҕа.
Дьэ, бу түгэннэргэ Василий Егорович сөбүлүү көрбүт киһитин, доҕор-атас оҥостубут дьонун, бииргэ үлэлээбит, өйдөспүт «хамаандатын» дьонун хаһан да, ханнык да түгэннэргэ түһэн биэрбэт үтүө хаачыстыбалааҕа. Бу ааспыт «демократия» кэмнэригэр ыһыллыы-тоҕуллуу, иннэ-кэннэ биллибэт быһыы-майгы, киһи киһини итэҕэйбэт буолсуута, таҥнарыы, була сатыы-сатыы сиртэн халлааҥҥа диэри тэптэн туран кураанаҕынан куолулааһын, ааспыты барытын үнтү тэпсии, үөҕүү ортотугар Василий Егорович Колмогоров курдук эр сүрэхтээх, күүстээх санаалаах дьоннордоох буоламмыт, дойдубутун, республикабытын, улууспутун, дьоммутун-сэргэбитин көмүскэһэн кэллэхпит.
Бу ыарахан кэмнэргэ Василий Егорович кими да таҥнарбатаҕа, олорон ааспыт сырдык олоҕун үөхпэтэҕэ, үнтү тэпсиһэр дьоҥҥо холбоспотоҕо. Хомолтону, үөрүүнү Дьокуускай куораттан тахсан улууһун дьонун кытта тэҥҥэ үллэстэн киирэрэ... Өр кэмҥэ бииргэ үлэлэспит дьоно олохтон туораатахтарына, эбэтэр Нам дьоно ситиһиилэннэхтэринэ, ол дьоннор тустарынан наар үчүгэй хаачыстыбаларын ырытан тахсара, олох былыргыны, араас түгэннэри ыпсаран, сэһэргээн туран дьонтон үчүгэй өрүттэрин эрэ чорботоро... Ыалдьабын, кырыйдым, сааһырдым диэн тылы хара күн сириттэн барыар диэри быктарбытын мин олох истибэтэҕим...
Биһиги, намнар, тумус туттар дьоннорбут Василий Егорович Колмогоров, Степан Николаевич Платонов туруорсубут асфальтаммыт суолларын устун айаннаан иһэн, Эҥсиэли эбэ хотун 1 Хомустаах, Партизан, Никольскай, Хамаҕатта, Хатыҥ Арыы, ыраах Таастаах, Салбаҥ нэһилиэктэрин, Нам сэлиэнньэтин ыраас, кылбаа маҥан хаарынан көрсөрүн, тиэргэттэр урукку курдук саһаан маһынан көмүллүбэтэхтэрин көрдөхпүнэ, ити ытыктыыр дьоннорбут хайдах курдук билиҥҥини өтө көрөн, күүскэ Нам оройуонугар гаас оттугун киллэриини туруорсубуттарын ырыҥалаан көрдөхпүнэ, Василий Егоровиһы, Степан Николаевиһы - бииргэ үлэлээбит ытык-мааны убайдарбын, олоҕум учууталларын махталлаахтык өрүү ахтабын. Оччоҕо курус санаам чэпчии түһэр. Ити кинилэр тэлбит суолларынан оройуон, улуус урукку, билиҥҥи салайааччылара үлэлээн кэллэхпит.
Василий Егорович Саха АССР Верховнай Советыгар 1972 сыллаахха 9-с пятилеткаҕа Дьокуускай-Нам суолун асфальтыыр туһунан сүрдээх анализтаах, расчеттаах киэҥ ис хоһоонноох тыл этэн, туруорсан турардаах... Дьэ, ити курдук, биһиги үтүөкэн дьоннорбут төлкөлөөбүттэрэ билигин олоххо ньиргиччи киирэ турдаҕа.
Василий Егорович Колмогоров саха норуотун биир талааннаах салайааччытын, норуот киһитин, улахан аймах аҕа баһылыгын, бөдөҥ партийнай уонна государственнай деятелин олорон ааспыт сындылҕаннаах, ол эрээри сырдык, чаҕылхай олоҕун дьоммор-сэргэбэр сэһэргиибин.
Егор Михайлович ЛАРИОНОВ,
СР норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ,
Сунтаар уонна Нам улуустарын бочуоттаах гражданина