РУБРИКАТОР
СЫРДЫК СЫДЬААЙЫЫҤ УМНУЛЛУБАТЫН
Биһиги аҕабыт Колесов Михаил Михайлович (дьоҥҥо биллэринэн Ээлэ) 1912 сыллаахха алтынньы 18 күнүгэр 1 Хомустаахха Муччуку нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Оҕо сааһа 1 Хомустаах кэрэ сирдэригэр Арыы Тииккэ, Хара Былыкка (кыстыктара), Моҕуруокка (сайылыктара) ааспыта.
30 сааһыгар сэбиэскэй армияҕа ыҥырыллар. Үлэ, тыыл ветерана, РФ үөрэҕириитин туйгуна, Хомустаах нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо Колесов Семен Семенович кэпсииринэн, 5 ини-бии Колесовтар: Колесов Илья Николаевич (Ылдьаа), Колесов Иван Николаевич (Уһун Уйбаан), Колесов Семен Николаевич уонна бииргэ төрөөбүт убайдыы бырааттыылар Колесов Иван Михайлович (Тараҕай Уйбаан), Колесов Михаил Михайлович (Ээлэ) сэриигэ хомуллан баралларыгар, олохсуйан олорбут сирдэриттэн кыракый харыйаны илиилэринэн түөрэн аҕалан сайылыктарыгар «Моҕуруотка» олордубуттар «сэрииттэн төннөн кэлбэтэхпитинэ, бу харыйа үүнэн-силигилээн дьоммутугар-сэргэбитигэр, ыччаттарбытыгар кэриэстэбил бэлиэ буолуо» диэн кэс тылларын эппиттэр. Бу харыйа билигин баараҕай улахан харыйа буолан, Моҕуруот сыһыытыгар үүнэн силигилээн турар. Кэлиҥҥи кэмҥэ бу харыйаны үйэтитии үлэтин харыстаан-бүөбэйдээн, көрөн-истэн тыыннаах тиэрдибит киһинэн Колесов Семен Николаевич аччыгый уола, үлэ, тыыл ветерана, спорт ветерана, РФ үөрэҕириитин туйгуна, Хомустаах нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо Колесов Семен Семенович II буолар. Былыр хаһан эрэ Моҕуруот сиригэр сыта саалбыт Мэҥэ тааһы булан аҕалан баараҕай харыйа анныгар туруорбут уонна ылтаһыҥҥа 5 ини-бии Колесовтар ааттарын суруйан туруорбут. Тулатын күрүөлээбит.
Аҕабыт 1946 с. сайыныгар диэри Монголия кыраныыссатыгар, Арҕаа уонна Илин фроннарга рядовой стрелогунан сулууспалаабыта. Кини сулууспалаабыт 17-с армиятын 149-с стрелковай полката Большой Хинган хайатын, Маньчжурия сиригэр Мукдэн Танан, Туссиян куораттары босхолоспута. Япония сэриитигэр разведкаҕа үтүөлэрэ хорсунун иһин мэтээлинэн бэлиэтэммитэ. Ону тэҥэ Маньчжурияны босхолооһуҥҥа хорсуннук сэриилэспитин иһин Верховнай Главнай Командующай И.В. Сталин илии баттааһыннаах Махтал суругу ылбыта.
34 сааһыгар 1946 сыл сайыныгар этэҥҥэ төрөөбүт дойдутугар эргиллэн кэлбитэ. Бу сыл Хаҥалас улууһун Хахсыгыттан төрүттээх Өктөм кыыһын Матрена Дмитриевнаны кэргэн ылан ыал буолбуттара. 1948 сылтан 1951 сылга диэри Жданов холкуоска хонуу биригэдьииринэн үлэлээбитэ. 50-с сылларга бааһыналарга, ходуһаларга дьабара кыыл үөскээн өрө турбут. Маны утары охсуһууга күргүөмнээх үлэ турбута. Хапкаанынан бултаан тириитин соҕотуопкаҕа туттараллара. М.М. Колесов бастыҥ хаачыстыбалаах тириилэри туттаран маҥнайгы миэстэни ылбыта, куоталаһыыга республикаҕа уонна 1957 с. Стахановскай үлэтигэр II степеннээх дипломунан бэлиэтэммитэ.
1968 с. 56 сааһыгар пенсияҕа тахсыбыта. Ол да буоллар араас таһымнаах үлэлэргэ өрүү кыттара. Совхоһугар кини бэйэтин бачыымынан ыҥырыы таһааран үөлээннээхтэрин пенсиялаахтары түмэн бааһынаны бүөлүүр 3,5 км усталаах остуолба бүтэйин туппуттара. Пенсиялаахтар сайыҥҥы күөх быйаҥҥа сүөһү аһын бэлэмнииргэ эмиэ үлэлэһэллэрэ. Сайын устата 100 тонна оту бэлэмнииллэрэ. Кыстыкка киириигэ кырдьаҕастар хотону өрөмүөннээһиҥҥэ кыбыыны, далы тутууга көмөлөһөллөрө. Сүөһүгэ эбии аһылык оҥоһуутугар эмиэ көхтөөхтүк кытталлара. Маны барытын сатабыллаахтык тэрийэн үлэлэтэрин иһин Михаил Михайлович куруук хайҕалга сылдьара, маны таһынан оттуур звеноларга бэйэтин баҕатынан атырдьах, кыраабыл, сүгэ угун, дояркаларга күрдьэхтэри оҥорон, сиппиирдэри быһан көмөлөһөрө.
Кэлин хас да сыл устата нэһилиэк кулуубугар хачыгаарынан үлэлээбитэ. Оччолорго таас чоҕунан оттон ититиини биэрэллэрэ. Кини үлэлиир кэмигэр кулууп мэлдьи ичигэс, сып-сылаас буолан Михаил Михайлович олохтоохтор махталларын ылара.
Аҕабыт чаҕылхай олоҕун билигин кини оҕолоро, сиэннэрэ, хос сиэннэрэ салгыыллар. Ол курдук билигин 17 сиэн уонна 25 хос сиэн буоллулар. Ийэлээх аҕабыт төһө да үөрэҕэ суох буоллаллар биһигини киһилии өйгө-санааҕа ииппиттэр, бэйэлэрин илэ холобурдарынан улаатыннаран, үлэһит, үөрэхтээх дьон оҥортоотохторо. Төрөппүттэрбит барахсаттар, саха боростуой дьоно, олоххо барыны кыайар үөрэх баарын, ситиһии төрдө үлэ буоларын мэлдьи тоһоҕолоон ииппиттэр, үөрэппиттэр эбит.
Г.М. Николаева,
улахан кыыһа