РУБРИКАТОР
Аҕам Колесов Иннокентий Данилович
Арбын нэһилиэгин олохтооҕо, Аҕа дойдуну көмүскүүр сэрии кыттыылааҕа, үлэ бэтэрээнэ Иннокентий Данилович Колесов 1924 с. төрөөбүтэ. Төрөппүттэрэ Данил Маркович уонна Екатерина Спиридоновна Колесовтар Хайыада өтөҕөр Илин үрэх үрдүгэр ыал буолан олорбуттара. Кинилэр сүүрбэтэ оҕоломмуттарыттан аҕыс оҕолоро тыыннаах хаалан ыал-күүс буолбуттара. Биһиги аҕабыт алтыс оҕо этэ. Уолаттартан саамай кыралара буолан Тоороох диэн таптал ааттааҕа. Ол аатын хара өлүөр диэри аат оҥосторо. Дьон да кинини ол аатынан эрэ билэллэрэ.
Сэрии саҕаламмыта иккис сылыгар 1942 сыллаахха армияҕа ыҥырыллан, Иркутскай уобалас Мальта станциятыгар баар байыаннай чааска сулууспалаабыта. Ахсынньыҥа диэри үтүөрэн баран, ол чааһы Монголияҕа көһөрбүттэр. Бу чаас Кыһыл Знамя орденнаах туспа 1 мотострелковай полк эбит. Полк командира — Высоцкай, бригаднай командир — Дрожинскай диэн эбиттэр. Манна 1945 сыллаахха диэри сылдьыбыт. Бу полкаҕа Намтан элбэхтэр эбит: Осипов Афанасий Авксентьевич (2 Хомустаах), Заровняев Алексей Семенович (Хатырык), Зырянов, Ощепков (1 Хомустаах), Олесов, Николнов Егор Иванович (Түбэ), Протопопов Иван Васильевич (Көбөкөн) диэн дьоннору кытта бииргэ сылдьан сэриилэспит.
«Аҕа дойду сэриитигэр биир кытаанах усулуобуйаны ааспыппыт. Ыраах айан, өлүү-сүтүү, уулаах окуопаҕа сытан туруу, аһыыр-аһаабат икки ардынан сылдьыы. Байыаннай үөрэххэ ордук кытаанахтык үүрэллэр-үтүрүйэллэр этэ. «Үөрэххэ кытаанах буоллаҕына — сэриигэ чэпчэки» диэн лозунгу тутуһуннараллара. Хас да түүн утуппакка, киһилии аһаппакка сордууллар этэ. Киэһэ утуйуоҥ иннинэ бэрт кыра бириэмэҕэ сынньана түһэҕин, дойдугар сурук суруйаҕыҥ. Эрэйи көрөргүттэн наһаа хараастаҕын, арыт хараххыттан уу да кэлэр түбэлтэлэрэ бааллара. Дьэ итинник да усулуобуйаҕа сырыттарбыт Кыайыы иһин, Ийэ дойду иһин, Сталин иһин диэн күүстээх санааны ылынан, тулуйан баччаҕа кэллибит», — диэн Иннокентий Данилович бэйэтин бэлиэтэнэр тэтэрээтигэр суруйбут.
«Сэрии кэнниттэн холкуос да олоҕо чэпчэкитэ суох этэ. Дьаарыҥса лэппиэскэни кытта аһыйбыт суоратынан аһаан сылдьан 70-80 суотай сири хотуурунан охсор этибит. Кыһынын 4-5 оҕуһунан Алдан өрүс уҥуор Чэркээччи алаастарыттан, Арбахтан от тиэйэрбит, таҥас-сап да мөлтөх этэ. Ол да гыннар алдьархайдаах сэриигэ кыайдыбыт, аны төрөөбүт сирбитигэр күүспүт баарынан үлэлээн олохпутун тупсарыаҕыҥ диэн бука бары ханнык баҕарар үлэҕэ эппиэтинэстээхтик сыһыаннаһарбыт», — диэн кэпсиирэ.
Аҕабыт оҕонньор сайын от биригээдэтигэр звеньевод буолара, кыһынын субай сүөһү көрүүтүгэр үлэлиирэ. Кэлин кадровай булчут буолан андаатардыыра, саһыллыыра, киистиирэ, солоҥдолуура. Арыгыны олох төрдүттэн утарара. Ийэбитин кытта сүрдээх эйэлээх этилэр. Биһиэхэ оҕолоругар куруук холобур буолара. Оҕолорун биирдэ эмит улаханнык мөхпүтүн өйдөөбөппүн. Аҕабыт сэрииттэн кэлэн баран кэргэннэнэн, 2 кыыһы, 3 уолу төрөтөн, сиэн оҕолорун бүөбэйдэһэн, өссө хос сиэннэнэн, орто дойдуга кэлбит аналын толору толорон, 1994 сыллаахха ахсынньы ыйга ыарахан ыарыыттан суох буолбута. Билигин кини олоҕун сиэннэрэ, хос сиэннэрэ салгыыллар.
Роман Иннокентьевич Колесов, улахан уола
2015 сыл, тохсунньу