РУБРИКАТОР
Буойун-комсомолец
Таастааха, Өлөнтүгэ биэс бырааттыы Жирковтар олорбуттара. Бары күүстээх- уохтаах толуу дьоннор, “Октябрь уота” колхоз тутаах үлэһиттэрэ этилэр. Кыра бырааттара, Гаврил, үөрэҕи бүтэрэн, 1941 сыллаахха Таастаах оскуолатыгар история учууталынан тахсыбыта. Бэрт көрсүө, көнө майгылаах, аламаҕай эдэркээн учууталы оҕолор тута сөбүлээбиттэрэ. Г.Г. Жирков үлэҕэ түргэнник үүнэн испитэ, 1942 сыл саҥатыгар Таастаах оскуолатыгар директорынан анаммыта. Оскуола иһигэр комсомольскай үлэ тигинии түспүтэ. Армияҕа 1942 сыл сайыныгар ыҥырыллыбыта. Сэриигэ баран иһэн таптыыр ийэтигэр сурук суруйбута: “Тапталлаах ийэм, быраһаай, эргиллэн кэлиэхпэр диэри! Уолуҥ Ийэ дойду көҥүлүн иһин охсуһуу хонуутугар барарыттан санааҕын мүнүүтэҕэ да түһэримэ. Ийэ дойдуну сидьин өстөөхтөн быыһыыр, өстөөҕү үлтү сынньар кэм кэлэрэ чугас. Өскөтүн тыыннаах ортохпуна ол эн дьолуҥ буолуо. Онтон Ийэ дойду көмүскэлин иһин эппинэн-хааммынан төлүүр да эбит буоллахпына, биир таммах харах уутун түһэримэ, уолум Ийэ дойду чиэһин иһин үрдүк санааны кытта өллөҕө диэн кытаанах санааны ылынаар уонна тыыннааҕыҥ тухары аччыгый уолгунан киэн туттаар.” Хайдахтаах курдук тыйыс санаалар этиллибиттэрий? Сурук страницаларыттан Ийэ дойдутун чиэһин өлүөр диэри көмүскүүргэ булгуччулаахтык быһаарыммыт модун санаалаах буойун мөссүөнэ көстөн кэлэр. Сотору буолаат, эдэр комсомолец арҕаа барар колонна кэккэтигэр киирсэн Ийэ дойдутун көмүскэлигэр фроҥҥа барбыта:
“Быраһаай, төрөөбүт алааһым,
Көҥүлгэ күүлэйдиир кыраайым,
Мин бардым сидьиҥ фашиһы утары
Кырыктаах охсуһуу уотугар.
Кыайыынан эргийэн кэлэрбин
Дьоллоохтук үөрүүнэн көрсүһээр,
Күөх унаар сибэкки сытынан
Сүрэҕим тымырын толороор.
Өстөөҕү, фашиһы кыдыйан
Эргийэн кэлэрбин кэтэһээр,
Арыылаах алаадьы аскынан
Үөрүүлээх остуолла тэрийээр.”
Гаврил Жирков төрөөбүт дойдутун кытта итинник тылларынан бырастыылаһан арҕаа кыргыһыы хонуутугар айаннаабыта. 1943 сыл. Калининскай туһаайыы 11-с морской биригээдэтэ. Бу — икки сыллааҕыта ахсынньыга Тихоокеанскай флот моряктарыттан тэриллибит, урукку 66-с морской стрелковай биригээдэтэ. Aҕa дойду сэриитигэр кини албан аатырбыта. Гитлеровецтар моряктары “хара өлүү” диэн ааттыыллара, кинилэртэн олус куттаналлара. 66-с биригээдэ бастаан Хотугулуу- Арҕааҥҥы фроҥҥа сэриилэспитэ. Онтон фрону өстөөх соҕуруунан төлө көппүтүгэр, онно быраҕыллыбыта. Сталинград кыргыһыытын өһөх буруотун ортотуттан кыайан-хотон гвардейскай ааты ылан тахсыбыттара. Гаврил Жирков тиийээт, сэрии суоһун-суодалын ортотугар түбэспитэ. Ону кини ыыппыт суругун маннык строкалара туоһулууллар: “Миэхэ бэйэм санаам хоту пулемет түбэстэ. Өскөтүн өллөхпүнэ даҕаны, барыстанан баран өлөргө эрэллээхпин” (Кини станковай пулеметчик этэ) “ Биир кыайыылаах бойобуой лиэнтэни ытан субуйан баран, окуопаттан суруйдум, аттыбар бомба эстиититтэн сир титирэстиир, буулдьалар чыһыыраллар, барыгытын ууруубун. Гвардейскай привета кытта Гаврил. 25.3.43.” Балтараа ыйынан Великие Луки куорат чутаһыттан суруйар: “Өстөөх биһигиттэн 50-ча метр сиринэн ойуур иһигэр баар. Ытыалаһыы түүн аайы быыстала суох. Өстөөх хас биирдии мүнүүтэни туһанарга сананар да, табыллыбат. Бу дойду сааскыта тыаллаах-самыырдаах, хараҥа түүннэрэ суостаахтар. Ханан-эмэнэн от-мас тыаһаатын да, уоту аһа сыттахха табыллар.” Саха сирин чулуу уола Г. Жирков бэйэтин олоҕун да харыстаабакка туран Ийэ дойдутун көмүскээбитин туһунан командира старшай лейтенант Дзюбо бу курдук суруйар: “Кини Ийэ дойдутун көмүскүүр иһин фашистскай талабырдьыттары утары охсуһууга дьиҥ бэриниилээҕин көрдөрдө. Табаарыс Жирков бойобуой бэлэмнэниини уонна сэриилэһии маастарыстыбатын туйгуннук баһылаан, сидьиҥ өстеөҕү сыыспакка кыдыйар. Онон кыр өстөөх бүтэһиктээхтик суох оҥоһуллар чааһын чугаһатар. Мин, подразделение командира буоларым быһыытынан, табаарыс Жирков төрөппүттэригэр өстөөҕү утары охсуһууга кытаанах санаалаах, куттаҕаһа суох, хорсун сэрииһити ииппиттэрин иһин махталы биллэрэбин”. Г.Г. Жирков партия чилиэнигэр кандидатынан киирбитэ биир сыла туолуутугар инники кирбиигэ сэриилэһэ сылдьан коммунистическай партияҕа чилиэнинэн ылыллыбыта. Жирков Гаврил Гаврилович 21 саастааҕар Ийэ дойдутун көмүскэлигэр бэйэтин олоҕун толук уурбута.
Е.С. Стручков