РУБРИКАТОР
ОЛОХ ЫАРДАРЫГАР УҺААРЫЛЛАН
Гоголев Алексей Степанович 1921 с. олунньу 2 күнүгэр дьадаҥы дьиэ кэргэҥҥэ төрөөбүтэ. Ийэтэ кинини оҕолоноругар сыыстаран өлбүтэ. Аҕата сэрии сут-кураан сылларыгар колхоз ыар үлэтин тулуйбакка сэбиргэхтэтэн бараахтаабыта. Онон ийэ эмиийин үүтүн билбэккэ кырдьаҕас эбэтигэр оҕолотон киһи-хара буолбута. Бэйэтэ 1942 с. муус устар 10 күнүгэр аҕатын тиһэх суолугар атааран баран атырдьах ыйыгар Аҕа дойду сэриитигэр ыҥырыллан, фроҥҥа барбыта. Маҥнай Улан-Удэ куоракка 543-с стрелковай полкаҕа байыаннай үөрэҕи барбыта. Ол кэннэ арҕаа ыыппыттара.
1943 с. олунньу саҥатыгар Сталинград куоракка тиийбиттэрэ. Мантан ылата кини байыаннай чааһа бастакы уонна иккис Украинскай фроннар састааптарыгар киирсэн, Богдан Хмельницкэй 1-кы степеннээх орденнаах 41-с тимир суол биригээдэтигэр холбоспута. Дьэ мантан ыла бу 41-с биригээдэ байыаннай суола саҕаламмыта, сэрии уот ардаҕын аннынан Сталинградтан Берлиҥҥэ тиийэ инники кирбиигэ сылдьыбыта. Кини сылдьыбыт 106-с тимир суолун батальона ити куоракка тиийиэр диэри өлүү-сүтүү элбэх буолан саҥа састаабынан толоруллан испитэ. Хорсун буойун Гоголев А.С. немецкэй халабырдьыттары утары хорсуннук сэриилэспитэ, өстөөх арҕаһар Берлиҥҥэ тиийсибитэ, өстөөҕу самнарсыбыта... Сэрии, үлэ ветерана, 2 гр. инбэлиит Алексей Степанович Гоголев уһансыбыт Улуу Кыайыытын 55 сыла туолуутун 79 сааһыгар көрсөр.
Оттон оччолорго 1948 с. муус устарыгар фронтан төрөөбүт дойдутугар эргиллэн кэлбитэ. Манна сэрии, сут-кураан сылларыгар тэмтэрийбит колхоз үлэтигэр умса түспүтүнэн барбыта. Алексей Степанович маҥнай «Үүнэр олох» колхозка үүт табаарынай ферма сэбиэдиссэйинэн, нэһилиэк үс колхоһа холбоһуор диэри үлэлээбитэ. Кэлин бөдөҥсүтуү саҕаланан, үһүөн холбоһон 1951 с. Калинин аатынан колхозка кубулуйбуттара. Председателинэн Д.А. Никитин үлэлээбитэ.
Дьэ ити кэмтэн саҕалаан кини уопсайа 20-чэ сыл устата колхоз орто сүһүөх салайар кадрын быһыытынан үлэлээбитэ: биригэдьиирдээбитэ, агрономунан, зоотехнигынан сылдьыбыта. Комсомолтан, партияттаи үүнэн тахсыбыт буойун, салайааччы олоҕун кэрдиис кэмнэригэр араас общественнай үлэлэри үтүө суобастаахтык толорбута. 1950 с. «Үүнэр олох» колхозка комсомольскай тэрилтэ секретарынан үлэлии сылдьан комсомол Саха уобаластааҕы комитетын конференциятыгар делегатынан киирэн кыттыбыта. Манна И.Е. Винокуров тыл этиитин истибиттээх. Маннык чиэскэ үчүгэй үлэтин иһин тиксибитэ.
50-60-с сс. тыа хаһаайыстыбатын бородууксуйатын оҥорон таһаарыыга II Хомустаах нэһилиэгэ муҥутуур үрдээһинигэр тиийбитэ. Ол курдук сыл аайы 4 тыһ. тонна от оттоноро, оччолорго техника күүһэ суоҕун кэриэтэ этэ. 300 гектарга туорахтаах культураны, 150 гектарга күөх ыһыыны ыһаллара. Ходуһа, бааһына оҥоһуута, күрүө тутуутун курдук үлэлэр системалаахтык ыытыллаллара.
Ынах сүөһү уопсай ахсаана 1600 төбөҕө тиийбитэ. Ол иһигэр ыанар ынаҕа - 600 этэ. Сылгы - 700 төбө, биэтэ - 400. Чааһынайдар 2500 ахсааҥҥа тиийэр сылгыны, ынаҕы көрөн-харайан, кыһыны туоратан хара сиргэ үктэннэрэллэрэ. Кинилэр колхозтара натуранан дохуоту үллэстиигэ оройуоҥҥа бастыҥнар ахсааннарыгар ааттанара. Ол курдук 100-түү киһи күнүгэр 10 кг. арыыны уонна центнеринэн эти, сиэмэни үллэстэллэрэ. Кэлин бу көрдөрүүлэр совхоз буолбутун кэннэ биллэрдик намтаабыттара.
Гоголев А.С. үлэлиир кэмигэр 40-ча ыанньыксыт баара, оччолорго 1000-2000 кг диэри үүтү ыыр буолбуттара. Үүт валовай ыама 600 тоннаҕа тиийбитэ. Ыччат сүөһүнү төлөһүтүү маастардара баар буолбуттара. Государствоҕа туттарыллар эт, үүт оҥоһуутун былааннара куруук аһара туолара.
Кэргэнэ М.А. Гоголева Аҕа дойду сэриитин сылларыгар «Үүнэр олох» комсомольскай тэрилтэтин секретарынан үлэлээбитэ. Кэлин нэһилиэк сэбиэтин депутатынан талылла сылдьыбыта. Кини 25 сыл устата тохтоло суох ыанньыксыттаабыта, билигин сынньалаҥҥа олорор, тыыл, үлэ ветеранынан буолар. Эдэриттэн сааһырыар диэри сценаттан түспэт ырыаһыт, уус-уран самодеятельность ветерана.
Алексей Степанович кэргэнинээн Матрена Аммосовналыын бииргэ олорбуттара 52-с сылыгар барда. Кинилэр тоҕуста оҕоломмуттара, онтон билигин 7-тэ бааллар. Үс кыыстара үрдүк үөрэҕи бүтэрэн, үс уоллара орто анал үөрэхтэнэн, идэлэнэн үлэлии-хамсыы сылдьаллар. Үгүстэрэ ыаллар. Бочуоттаах сынньалаҥҥа олорор ытык кырдьаҕастар 11 сиэннэрин бүөбэйдэһэллэр.
П. МАЛЬЦЕВ, тыыл, үлэ ветерана