РУБРИКАТОР
КИНИ ГЕРОЙДУУ ОХСУҺАН ӨЛБҮТЭ
Иван
Максимович Евсеев оҕо
сааһын Куһаҕан
Ыал нэһилиэгин тыатыгар «Доропууй» диэн кыракый алааска
оонньоон-көрүлээн атаарбыта.
Оҕо эрдэҕиттэн сааһыт, булчут идэлээҕэ. Тэҥнээхтэрэ кинини «куобах быһый» диэн ааттыыллара. Ол гынан баран кини атаҕынан үчүгэйин ким да билбэт этэ. Арай ийэтэ Сүөкүлэ эмээхсин этэн турардаах: «Оҕом Уйбаан, оҕо эрдэҕинэ сиргэ төрөөбүтэ ый буолбут ньирэйи эккирэтэн туппута ээ, кырдьык даҕаны, үчүгэйдик сүүрэр быһылаааҕа».
Аҕата Махсыым оҕонньор 1934 сыллаахха «Кыһыл Ынахсыт» колхозка чилиэнинэн киирбитэ. Ол саҕана Иван төрдүс кылааска үөрэнэрэ. 1936 сыллаахха комсомолга ылыллыбыта. Сайынын колхозка оттоһоро, сорох дьыл пионер лааҕырыгар баһаатайдыыра.
1940 сыллаахха Якутскайга культурнай-сырдатар оскуола иккис куурсун бүтэрбитэ. Онтон тахсан партия райкомугар парткабинекка сэбиэдиссэйдээбитэ. Ити үлэлии сырыттаҕына немецкэй фашистар сэриинэн саба түспүттэрэ. 1941 сыл бэс ыйыгар оройуон чулууттан-чулуу ыччаттара маҥнайгы хомуурга ыҥырыллан барбыттара. Кинилэр ортолоругар Иван Евсеев эмиэ баара.
Читаҕа аҕыйах хоноот, арҕаа Ленинградскай туһаайыыга ыытыллыбыта. Старай Русса оройуонугар 108 №-дээх войсковой чаас разведкалыыр ротатыгар сулууспалаабыта. Ити кэмтэн биир сыл түөрт ый өстөөҕү кытта өлөр-тиллэр охсуһууга сылдьар. Разведчик элбэх эндиэлээх, кутталлаах бойобуой сырыытын толорор.
Кинини кытта бииргэ сылдьыбыт доҕотторун сураһан хантан да булбаккын. Арай төрөппүттэригэр ыыппыт аҕыйах суруктара бааллар. Өлбүтүн кэннэ командование ыыппыт биллэриилэрэ Иван Максимович бойобуой сырыытын туоһулууллар. Иван норуотугар, Ийэ дойдутугар толору бэриниилээх патриот-сэрииһит быһыытынан маннык суруйар: «Доҕотторум, табаарыстарым колхозка үчүгэйдик үлэлииллэриттэн наһаа үөрэбин. Мин өстөөҕү бүтэһиктээхтик кыайыахха диэри охсуһуом уонна эһиэхэ тиийиэм. Эдэр сааска көрүлээн, оонньоон сылдьыбыт үчүгэй да буолар эбит. Оттон билигин кутаа уот ортотугар баарбын. Биирдэ разведкаҕа сылдьан өстөөх адьас чугаһыгар киирэн хаалбыппын ытыалыы сатаатылар да ситтэрбэтим. Кинилэргэ тыыннаахпар бэриниэм дуо? Чэ, ити хааллын, итинник быһылаан элбэх буолааччы...»
1942 сыл кулун тутар ыйга сэриилэһэр чааһыттан красноармеец Евсеев Иван Максимович сэрии хонуугугар геройдар өлүүлэринэн өлбүтүн туһунан биллэрии уонна хас да суруктар кэлбиттэрэ.
С. Евсеев