РУБРИКАТОР
Учууталбытыгар төннүөҕүҥ. Гоша Емельянов айылҕаттан айдарыылаах уонна кыһамньылаах буолан үөрэҕи түргэнник ылбыта. Ордук нуучча тылыгар уһулуччу дьоҕурдааҕа биллибитэ. 3 сылынан начаалынай оскуоланы бүтэрэн, 1928 с. сайын Омоллоон нэһилиэгэр Сэбиэккэ сэкэрэтээрдээбитэ. Кэлин Куочай оскуолатыгар үөрэммитэ. 1934 сьгллаахха Бүлүү педагогическай училищетын ситиһиилээхтик үөрэнэн бүтэрбитэ уонна араас оскуолаларга нуучча тылын учууталынан үлэлээбитэ. 1937 сыллаахха Ленинградка Герцен аатынан пединститукка Камчаатка олохтоохторо ньымалааннар тылларын үөрэтэр салааҕа ылбыт-тара. Кэлин аспирантураҕа хааллара сатаабыттарын, дойдутун ахтан Дьокуускайга, төннүбүтэ. Наркомпростар кинини Кэбээйи оскуолатыгар анаабыттара. Онно үлэлии сылдьан эмиэ учуутал Дарья Петровна Колпашникованы кэргэн ылбыта. Кэргэнэ тулаайах хаалбыт түөрт балтын, быраатын иитэн, киһи хара оҥортообута. Күтүөттэригэр аҕабытын солбуйбут үтүө киһи диэн махтаналларын истэрим. Ииппит оҕолоруттан биирдэстэринэн Нам улууһун бочуоттаах гражданина, «Саха полиграфиздат» ветерана, киинэ уһулууттан экология боппуруоһугар тиийэ элбэх идеялаах, онтон үксүн олоххо киллэрэр Николай Петрович Колпашников буолар.
Емельянов Г.И. Хатырык оскуолатыгар үлэлии сылдьан 1942 сыллаахха бэс ыйын 17 күнүгэр Армияҕа ынырыллыбыта. Челябинскайга полковой оскуоланы бүтэрэн, 17-с хайыһар биригээдэтигэр анаммыта.
1943 с. кыһыныгар Сталинград аттыгар ааспыт аар-саарга аатырбыт кыргыһыы түмүктэнэн эрэр этэ. Сотору фельдмаршал Паульс билиэҥҥэ түбэстэ диэн биллэрбиттэрэ. Георгий Иннокентьевич автоматын уонна мандолинатын сүгэн, урусхалламмыт Герой Куорат ортотунан курдат ааһан фашистартан сэбиэскэй Ийэ сирин босхолуу-босхолуу 1943 с. муус устарыгар Крымҥа тиийбитэ. Разведкаҕа сырыттаҕына 1943 с. атырдьах ыйыгар фашист буулдьата дэҥнээбитэ. Ол кэннэ 3 ый госпитальга эмтэнэн тахсыбыта. Никополь куоракка танковай училищеҕа үөрэнэн, офицер званиетын ылбыта уонна салгыы сэриилэспитэ. Номоххо киирбит Сапун-хайа кыргыһыытыгар кыттыбыта, Герой-куорат Севастополы босхолоспута.
Гвардия офицера Емельянов Георгий Иннокентьевич 1945 с. ахсынньыга дойдутугар төннүбүтэ. Кырдьыар диэри Нам улууһугар учууталлаабыта. Мин Хатыҥ-Арыы (оччолорого «Шмидт» учаастагар) 7 кылаастаах оскуолатыгар 3 сыл бу учууталга үөрэммит дьоллоохпун. Бастаан Хатыҥ-Арыы, кэлин Бөтүҥ оскуолатын аатын ылбыт үөрэх кыһатыгар Георгий Иннокентьевич үөрэппит үгүс оҕолоруттан Саха сирин историятыгар үтүө суолларын-иистэрин хаалларбыт дьон үгүс. Барыгытын биир ыстатыйаҕа ахтар кыаллыбат.
Г.И.Емельянов үөрэнээччилэрэ: Гоголев Николай Антонович - СГУ проректора, профессор, Россияҕа көҥүл тустууга сахалартан бастакы чемпион; Алексеев Николай Кириллович - математика профессора, Аан дойду таһымнаах чаҕылхай тустуук; Оконешников Семен Петрович - аатырбыт ырыаһыт, Россия народнай, Саха республикатын үтүөлээх артыыһа; Матвеева (Сивцева) Людмила Ильинична - медицинскай наука кандидата, өр кэмҥэ оҕо тубсанаторийын салайааччыта, Дьокуускай куорат народнай депутатынан талылла сылдьыбыта; Сивцев Тит Ефремович - Нам улууһун бочуоттаах гражданина, «Нам» түмсүү салайааччыта, өр сылларга «Сахаполиграфиздат» гендиректорынан үлэлээбитэ, Чуумпу акыйааҥҥа сулууспалыы сылдьан Вьетнам туһаайыытыгар бойобуой дьайыыларга кыттыбыта; Лукин Егор Егорович - подполковник, уһуннук ИДьМ силиэстийэлиир салаатыгар уонна кадр Отделын начальнигын солбуйааччытынан үлэлээн пенсияҕа тахсыбыта.
Георгий Иннокентьевич алта төрөппүт оҕотуттан түөрдэ бэйэтин утумнаатылар: уола Валентин Москваҕа нефть уонна газ Академиятын бүтэрэн, республикаҕа ити системаҕа өр салайар үлэҕэ үлэлээбитэ, билигин бэйэтин идэтигэр ыччаттары уһуйар; Валериан - Нам улууһун бочуоттаах гражданина, Саха республикатын культуратын туйгуна, уһуннук оҕо музыкальнай оскуолатыгар уонна музучилищеҕа директорынан үлэлээбитэ, талааннаах мелодист, профессиональнай музыкант-баянист; уола Георгий уонна кыыһа Светлана Намҥа үөрэх салаатыгар үлэлииллэр. Светлана аҕатын курдук нуучча тылын учуутала. Юрий уонна Петр - авиатордар. Учууталбыт сиэнэ Александр Георгиевич Емельянов эһэтин Георгий Иннокентьевичы, эбэтин Дарья Петровнаны (кини колоратурнай сопрано куоластаах этэ) утумнаан, бэртээхэй баритон куоластаах опера ырыаһыта, икки төгүл Россияҕа лауреат буолбута, быһата, саха искусствотыгар биир чаҕылхай талааннаах солист буолан көстөн эрэр дии саныыбын.
Г.И. Емельянов дэгиттэр сайдыылаах киһи этэ. Эдэригэр дойдутугар Ньурбаҕа чэпчэки атлетикаҕа улахан күрэхтэһиилэргэ оройуоҥҥа тэҥнээҕин булбата үһү. Ону тэҥэ айылҕаттан айдарыылаах музыкант этэ. Сэрии ветерана М.Я. Колесов кэпсиирэ: «Дьуоргуй Эмэлдюэн оннооҕор сэриигэ мандолинатын сүгэ сылдьыбыта». Биһиги үөрэнэр кэммитигэр Георгий Иннокентьевич струннай оркестры тэрийбитэ. Тит Сивцев этэринэн, учууталбыт инструменнарын бэйэтин харчытыгар атыыласпыт.
Тыа учуутала Г.И. Емельянов өссө биир улаханнык баһылаабыт сэдэх идэлээх этэ. Ол - от охсуута, хотуур оҥоруута. Биһиги учууталбыт Георгий Иннокентьевич бу идэни чахчы баһылаабыт улуу отчут этэ. Кини хас да оройуон олохтоохторун от охсуутугар үөрэппит өҥөлөөх. Г.И.Емельянов 1981 сыллаахха «Илиинэн охсууга сүбэ» диэн саха олоҕор олус туһалаах брошюраны суруйбута. Онто 1 тыһыынча экземплярынан буор-босхо тарҕаммыта. Ити брошюраны билигин хос бэчээттээн дьоҥҥо-сэргэҕэ тиэрдибит киһи диэн саныы олоробун. Туһата дьоҥҥо эт, үүт буолан төннүө этэ. Учууталбыт Москваҕа Тыа хаһаайыстыбатын министерствотыгар, араас научнай тэрилтэлэргэ хотуурун илдьэ сылдьан, бэйэтин санаатын атастаспыта уонна хотуур оҥоруутун тупсарар дьаһаллары ылалларыгар туруорсубута. Отчуттарга анаабыт брошюратыгар суруйбута: «Оҕонньоттортон ураты эдэр көлүөнэ дьон илиинэн оттуур урукку үөрүйэхтэри билбэттэр. Илиинэн оттооһун быраҕыллан хаалара сатамматын быһыытынан, элбэх сылларга бэйэм илиибинэн оттоон араас отчуттар үлэлэрин кэтээн көрөн, илиинэн оттооһуну научнайдык тэрийии ньымаларыгар сорох сүбэлэри биэрэр наадалаах дии саныыбын. Итини 1979 сыллаахтан утумнаахтык тарҕатарга ылыстым».
Георгий Иннокентьевич сырдык тыына быстыбыта 22 сыл буолла. Кини олоҕун аргыһа Дарья Петровна - учуутал эдьиийбит билигин Намҥа Светлана Георгиевнаҕа олорор. Буойун учууталбыт үөрэх кыһатыгар өр кэмҥэ кыһаллан-мүһэллэн такайбыт үөрэнээччилэрэ ытыктыыр уһуйааччыбыт албан аатьҥар кэлээри турар Кыайыы 60 сылынан өссө төгүл сүгүрүйэбит. Учуутал убайбыт улуу нуучча омук тылыгар үөрэтээри биһигини маҥнайгы тэлиигэ сиэтэн киллэрбитин хаһан да умнуохпут суоҕа.
1 2