РУБРИКАТОР
Сивцев Семен Иннокентьевич
Мин 1919 сыл балаҕан ыйын 14 күнүгэр Хатыҥ-Арыы нэһилиэгэр Тумачча диэн сиргэ төрөөбүтүм. 1928 сыллаахха Намҥа Куонта Кириэскэ маҥнайгы кылааска киирэн үөрэммитим. Онно миигин кытта Ядрихинскай Иннокентий Романович, Марков Петр Афанасьевич, Попов Егор Егорович (Чохоруйа) бииргэ үөрэммиттэрэ. Онно Сымнаҕас оҕонньордооххо бырааппыныын Ньукуустуун олорон үөрэммитим. Сайылыкпыт Көрдүгэнҥэ баара. Биһигиттэн илин диэки Таккылар эбэтэр Тарыыһалар диэн Сивцев Куонаан оҕонньордоох олорбуттара. Сайын аайы биэ кымыстаан иһэллэрэ.
Төрөөбүт аҕабын өйдөөбөппүн. 1922 сыл атырдьах ыйыгар нэһилиэк сорудаҕынан куоракка көһөн киирэр кыһыл дружиналарга көлө киллэрэн истэҕинэ, Микиитэ Сивцев 150 бандьыыттаах Куонта Кириэскэ тоһуйан, саанан сискэ ытан араанньы гыммыта. Ол бааһыттан өлбүтэ дииллэр. Маачаха аҕам Сивцев Константин Федорович 1928 с. куоракка киирэн, от охсор косилка, ат кыраабыла, сэппэрээтэр кредиккэ атыылаһан таһаарбыта. Инньэ гынан бэйэбит сирбитин оттуурбут таһынан ыаллар сирдэрин охсон, мунньан биэрэрбит. Мин окко көлө сиэтэрим, ат кыраабылыгар ойуур отун саҕалаан биэрэр этим. Аҕам быраата Дмитрий Федорович от бугуллаһан, кэбисиһэн көмөлөһөрө.
1942 с. бэс ыйын 24 күнүгэр фашисткай Германияҕа Ийэ дойдубун көмүскэһэ сэриигэ аттаммытым. Онно Намтан 540 киһи, биһиги нэһилиэктэн Дьяконов Афанасий Петрович, Евстафьев Никита Егорович, Евстафьев Спиридон Спиридонович, Корякин Михаил Спиридонович, Николаев Иван Михайлович, Парников Иван Васильевич, Сивцев Алексей Алексеевич, Сивцев Василий Афанасьевич, Сивцев Василий Никифорович, Сивцев Константин Федорович, Сивцев Михаил Васильеич, Сивцев Михаил Афанасьевич, Сивцев Степан Никифорович, Тимофеев Федор Константинович, Эверстов Илья Петрович барбыттара. Биһигини Челябинскайга илдьэн баран барыбытын араартаан кэбиспиттэрэ. Кинилэртэн дойдуларыгар араанньы буолан кэлбиттэрэ:
Винокуров Николай Дмитриевич - Ленинград фронугар сылдьыспыт.
Эверстов Никита Константинович - кэлэн баран Шмидт аатынан колхозка председателлээбитэ, кэлин фуражирынан үлэлээбитэ.
Бу хомуурга, мин билэрбинэн, Карл Маркс аатынан колхозтан Марков Николай Илларионович (Мөттөгүлүк), Семенов Григорий Егорович, Винокуров Самоил Иванович, Гаврильев Семен Семенович (Сэмэкээ) барсыбыттара. Биһигини Боруоча аартыгар "ПРОПАГАНДИСТ" борохуокка олордубуттара, Уус-Алдантан 800-кэ киһи баара. Сууккаҕа уоннуу көһү өксөйөн, өрүс баһыгар 30.07 тиийбиппит. Аара айаннаан истэхпитинэ, "Киров" диэн пассажирскай борохуот иккитэ ситэн ааспыта. Манна эмиэ армияҕа баран иһээччилэр тиэллэн иһэллэрэ, онно баар этилэр: Кэбээйи прокурора Попов Егор Семенович (төрдө Бөтүҥҥэ төрөөбүт киһи), күтүөтэ Никитин Максим Егорович, Лукин Константин Григорьевич (мин таайым).
Өрүс баһыгар тиийиэхпит икки хонук иннинэ аспыт бүтэн хаалан, айдаан бөҕө буолла, хата ону эшалон начальнига Гуляев, рота командира Ядрихинскай Георгий Иосифович, комсомол секретара Игнатьев муоста анныгар кистэммит аһы дьэгдьийэн булан аһатан абыраабыттара. Биһиги борохуоппут, куораттан 900 киһини тиэммит баржаны эбии көтөллөнөн, соспута. Аара тохтобулга занятие оҥороллоро. Суолу быһа олонхолоон тахсаллара, биһигиттэн Соломов Николай диэн II Модут киһитэ Мэҥэ-Хаҥалас дьонун кытта күрэхтэһэн олонхолуура. Өлүөхүмэ куораты ааһан баран, илин эҥэргэ борохуот саһаан тиэнээри тохтообутугар, икки киһибит күрээн хааланнар, айдаан бөҕө буолта. Челябинскайга тиийиибитигэр үс киһи итээн хат - хат бэрэбиэркэ бөҕө буолан сордообуттара. Куоракка баанньыкка сууна сырыттахпытына, "Көбөкөн" колхоз председателэ Винокуров Иван (Уйбааҥка) күрээн хаалбыта.
Мин учебнай чааска түбэспитим. Ротам командира лейтенант Хорошев, взводум командира младшай лейтенант Михеев Алексей диэн Ленинград олохтооҕо, үрдүк үөрэҕи бүтэрэрэ биир сыл хаалтын кэннэ Армияҕа ыҥырыллыбыт. Кини миигин, аҕам аах маршевай ротаҕа Остров диэн сиргэ үөрэнэ сырыттахтарына, "көрүс" диэн көнүллээн ыыппытын пропуһа суох буолан, көрсүбэккэ төннөн кэлбитим. Сарсыныгар икки сержаны кытта барсан көрсүспүтүм. Балаҕан ыйын 5 күнүгэр биир взвод дьону фроҥҥа атаарбыттара, онно Семенов Григорий Егорович, Дьяконов Петр Михайлович, Горохов Гаврил Иванович барсан иһэллэр этэ. Кинилэр кэлин араанньы буолан, дойдуларыгар эргийэн кэлбиттэрэ уонна хойут ыалдьан өлбүттэрэ. Онтон Сивцев Константин Федорович (мин маачаха аҕам), Сивцев А.А., Сивцев М.В., Сивцев В.Н., Лукин К.Г. кырыктаах сэрииттэн тыыннаах эргийэн кэлбиттэрэ. Ощепков Иван (Мааска күтүөтэ), сэриигэ сыҥааҕын үлтүрүттэрэн кэлэн, ыскылаакка үлэлээбитэ, «Кыһыл Сулус», «За отвагу» наҕараадалардаах этэ. Винокуров Самоил, Марков Н.И. уонна Гаврильев С.С. сэриигэ өлбүттэрэ. Биһиги взводпутугар Емельянов Георгий Иннокентьевич, Москвитин Григорий Леонидович, Колесов Михаил Яковлевич, Бочкарев Михаил Иванович, Слепцов Алексей Иванович (Хатырык), Суздалов Иван, Марков Петр, Матвеев Гаврил (учуутал) уонна да атыттары кытта байыаннай оскуолаҕа бииргэ үөрэммитим.
Автоматнай взводка түбэспитим, хайыһардатар этилэрэ. Биирдэ уон көстөөх сиринэн хайыһарынан барбыппыт. Итиннэ Сивцев Василий Афанасьевич ыран өлбүтэ. Ол иһин хайыһар батальонун ыһан кэбиспиттэрэ. Биһиги Свердловскай уобаласка: мин, Федоров Анисим Матвеевич, Лукинов Константин Иннокентьевич, Полятинскай, Оконешников Егор, өссө сорохторун аатын умнан кэбиспиппин - сахаттан сэттиэ буолан 120 калибрдаах минометнай полкаҕа сулууспалаабыппыт. Пересильнай пууҥҥа Ильин (Түбэ), Ядрихинскай Г.О., Пономарев Т.Г. уо.д.а. бааллара.
Биһигини 05.03.43 с. фроҥҥа атаарбыттара, аара баран иһэн тулаайах ач-чык оҕолору көрсөн кэпсэппиппит. Воронеж куорат станциятын дьиэтин муостата эрэ хаалбыт этэ. Передовойга 05.04.43 с. тиийбитим, полкабыт резервэҕэ турбута. 05.04.43 с. түүн маневрдаан айаннаан иһэммит, буомбаҕа түбэһэн, атахпар араанньы буолбутум. Орто Азия 4448 № дээх эвакуационнай госпиталыгар эмтэммитим, онтон Сталинабад, Душанбе куораттарга эмтэнэн дойдубар 15.09.43 с. кэлбитим. Покровка сэлиэнньэ таһыгар араанньы буолтум. Үһүс группа инвалид оҥорон уоппускаҕа диэн ыыппыттара. Дойдубар комиссиялаан баран, алта ый сроктаан инвалид оҥорбуттара, ол болдьоҕум бүппүтүн кэннэ аны биир сылга уһатан биэртэрэ. Кэнники 1960 с. үһүс группа, онтон 1980 с. иккис группа инвалид оҥорбуттара. Дойдубар кэлэн, 15.09.43. с. совет секретарынан үлэлээбитим, сельсовет председателинэн фронтовик, Албан Аат орденнаах Тихонов Николай Данилович үлэлиир этэ (иккис группалаах инвалид).
1944 с. райсовекка инстуктордаабытым, 1945 с. собес отделыгар сэбиэдиссийдээбитим, онтон 1946 с. олунньутугар Горнай наспоҕа загототделга сэбиэдиссийдээбитим. Оччолорго Горнай наспота Искраҕа этэ. Наспо председателинэн Винокуров Василий Степанович үлэлиирэ, Албан Аат орденнаах киһи этэ. Кини кэнниттэн 1947 с. Сивцев Семен Григорьевич наспо эстиэр диэри үлэлээбитэ.
1947 с. биир сыллаах торговай отделга үөрэммитим уонна 1948 с. Кэбээйи райпотугар торговай инспекторынан үлэлии олордохпуна, Граф сельпотугар анаабыттара, онтон 1951 с. Карл Макс аатынан колхозка счетоводунан, 1974 с. счетовод кассирынан Аммосов аатынан совхозтан "Хатыҥ Арыы" совхоз арахсан, туспа совхоз буолуор диэри үлэлээбитим.
Суруйда: Сивцев Семен Иннокентьевич,
кулун-тутар 1990 с. Аппааны бөһуөлэгэ.