РУБРИКАТОР
Сергеев Дмитрий Дмитриевич
(1925-1985 сс.)
Наҕараадалара:
Aҕa дойду сэриитин II степеннээх уордьана;
«Будапешт куораты ылыы иһин» мэтээл;
«1941-1945 сс. Аҕа дойду сэриитигэр Германияны кыайыы иһин» мэтээл;
Юбилейнай мэтээллэр.
1925 сыллаахха атырдьах ыйын 23 күнүгэр Нам улууһун Үөдэй нэһилиэгэр. Сергеев Дмитрий Дмитриевич уонна Сергеева (Барашкова) Варвара Егоровна- Баабыскаһыт Балбааралаахха үһүс оҕонон төрөөбүт. Сергеев Д.Д.-Микии Сангаардааҕы фабричнай-заводской үөрэхтээһиҥҥэ үөрэнэ уонна быыһыгар кирпииччэ собуотугар үлэлии сырыттаҕына, Сангаардааҕы байыаннай комиссариат ыҥыран 1943 сыл от ыйын 10 күнүгэр сэриигэ ыыппыт.
Борохуот Сангаартан Дьокуускайга кэлбитигэр сэриигэ барааччылары мунньар үрдүк хаптаһын олбуордаах сиргэ Микиини Саввин Семен Трофимова (Саввина Анна Васильевна-Улахан Ааныс оҕонньоро) көрсүбүт. Сэмэн Үөдэйгэ Микии төрөппүттэригэр уоллара сэриигэ баран иһэрин туһунан илдьит ыыппыт. Илдьити истээт да, эдьиийэ Мария Үөдэйтэн атынан Дьокуускайга Сэмэннээххэ тиийбит. Сэмэн Мария туга да суох кэлбитин көрен: «Тоҕо туга да суох кэллиҥ, уолгут таҥаһа-саба мөлтөх, онон, танаста, аста, табахта ыл», — диэн мөхпүт уонна харчы биэрбит. Марияны Рюкина Анна (Рюкин Гаврил быраата Сергей кыыһа) уонна Яковлева Анна-Аччыгый Ааныс (Саввина Анна балта) Дьокуускай куоракка илдьэ сылдьан ону-маны ылаат, ол сэриигэ барааччылары мунньар сиргэ тиийбиттэр. Онно ыраахтан, харахтарынан көрдөһөн, булсан, аҕыйах тылы хаһыытаспыттар. Олус элбэх киһи баара үһү. Харабыллар киирэр ааҥҥа кими да чугаһаппаттар үһү. Анналар Марияны олбуор нөҥүө өттүгэр илдьэн, хаптаһыны көтүрү тардан быраатын Микиини көрүһүннэрбиттэр. Ити көрсүһүү иһин махтанан, Микии Будапештан А.С. Рюкинаҕа бэйэтэ түспүт хаартыскатын 1946 сыл балаҕан ыйын 29 күнүгэр суруйан ыыппыта баар.
Дмитрий Дмитриевич 1943 сыл
атырдьах ыйыттан 1944 сыл ахсынньы ыйга диэри 1-кы арҕааҥҥы
артиллерийскай полкаҕа сэриилэспит. Кини II Украинскай фронт састаабыгар
киирсэн сэриигэ уонна походка 1944 с. ахсынньы ый 7 күнүттэн 1945 с. ыам
ыйын 9 күнүгэр диэри сылдьыбыт. Бу сэриигэ Д.Д. Сергеевы
кытта биир саастыылааҕа, Үөдэй төрүт олохтооҕо Ядреев Иннокентий
Николаевич-Киэсиҥкэ сылдьыбыт. Чугуйан иһэр фашистары тохтоло суох
эккирэтиһиигэ сэниэлэрэ-сылбалара быстан хаалара үһү. Түүн эрэ түөрт
чаас курдук утуйан, сынньанан ылаллар эбит.
Румыния уонна Венгрия сиригэр-уотугар сэриилэспитэ. Венгрияҕа Балатон диэн сүүнэ улахан күөл тулатынааҕы хайаларга ньиэмэс фашистарын этэрээттэрэ, Германия сэриигэ кыайтарыытын билиммэккэ, 1945 с. балаҕан ыйыгар диэри сэриилэспиттэрэ.
Венгрияны фашистартан ыраастаан баран, эйэлээх олоҕу Венгрия олохтоохторугар хааччыйан, 1945 с. балаҕан ыйыттан 346-с стрелковай полкаҕа сулууспалаабыт, Будапешт куоракка 1946 с. ыам ыйыттан 1948 с. кулун тутар ыйыгар диэри байыаннай комендатураҕа сулууспалаабыт.
Салгыы 1948 с. кулун тутар ыйтан 1949 с. ыам ыйыгар диэри 91026 нүөмэрдээх байыаннай чааска стрелогунан сулууспалыыбыт. Онтон салгыы бу чааска 1949 с. ыам ыйыттан 1950 с. ыам ыйыгар диэри снайперынан уонна сапёрунан сулууспалаабыт.
1950 с. ыам ыйыгар байыаннай сулууспаттан босхолонон, сэрии бүппүтэ биэс сыл ааспытын кэннэ, дьэ, төрөөбүт Үөдэйигэр эргиллэр.
Микии Будапешт куоракка олорон венгерка Нинаны ойох ылбыт. Мария диэн кыыстаммыттар. Сулууспалаан бүтэн Советскай Союзка төннөрүн саҕана, табаарыстара омук дьахтарын дойдугар илдьэ барыма, араас кыһалҕаҕа, хос-хос бэрэбиэркэҕэ уонна кэтэбилгэ сылдьыаҥ диэбиттэр. Онон, Нинаны уонна кыыһын Марияны Венгрияҕа хаалларбыт.
Үөдэйгэ кэлбит сылын күһүнүгэр оттуу сылдьан, от отуу умайыытыгар венгерка Нина, кыыһа Мария, онтон да атын элбэх хаартыскалаах альбома умайбыт. Суруйсаллара быстыбыт. Отой кэлин Сергеев Д.Д. Ленинградка олоpop улахан кыыһа Пономарева (Сергеева) Надежда Дмитриевна бу Нинаны уонна Марияны суругунан көрдөөн көрбүт да, булбатах.
Дмитрий Дмитриевич сэрииттэн кэлээт, холкуоска, кэлин Дьокуускайга «Холбосетрой учаастакка» уонна «Якутгорстрой» тириэскэ, Нам сэлиэнньэтигэр тахсан «Намстрой» производственнай механизированнай колоннаҕа бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсыар диэри үлэлээбитэ.
Сергеев Дмитрий Дмитриевич 1985 с. өлбүтэ. Төрөөбүт Үөдэйигэр аҕатын ийэтин, эдьиийин, күтүөтүн аттыгар, мырааҥҥа былыргы кылабыыһаҕа көмүллэ сытар.
Кырдьаҕас таайбыт Сергеев Д.Д.-Микии Аҕа дойдуну көмүскээбитинэн фашисткай Германияны сэриигэ кыайбытынан, Венгрия диэн Европа дойдутугар эйэлээх олоҕу олохтоспутунан, сэрииттэн кэлэн баран дьон олоҕо тупсарын туһугар дьиэ тутуутугар бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсыар диэри үлэлээбитинэн киэн туттабыт.
Р. Обутов