РУБРИКАТОР
Бочкарев Николай Семенович
(1911-1977 сс.)
Наҕараадалара:
Аҕа дойду сэриитин III степеннээх уордьана;
Албан аат III степеннээх уордьана;
«1941 — 1945 сс. Аҕа дойду сэриитигэр Германияны кыайыы иһин» мэтээл;
«Сталинград оборонатын иһин» мэтээл;
«1941 — 1945 сс. Аҕа дойду сэриитигэр килбиэннээх үлэтин иһин» мэтээл;
Юбилейнай мэтээллэр.
Мин, Бочкарев Николай Семенович, 1911 с. ахсынньы 23 күнүгэр Нам оройуонугар Үөдэй нэһилиэгэр төрөөбүтүм, 1929 с. холкуос тэриллибитигэр холкуоска киирбитим. Үлэһиттэр депутаттарын Үөдэй нэһилиэгинээҕи Советын бэрэссэдээтэлинэн үлэлии сылдьан, бэс ыйын 25 күнүгэр 1942 с. Советский Армияҕа ыҥырыллан, хас да байыаннай чаастарга кыра-кыратык үөрэнэн баран, алтынньы ыйга охсуһууга кыттыбытым.
Сталинградка тиийбиппит, олус дьулаан быһыы этэ. Куорат умайбыт хара телөнүнэн оргуйара. Икки өттүттэн хастыы да сүүс самолеттар тиһигин быспакка түүннэри-күннэри бомбалыыллара. Тыһыынчанан тэргэннэр, минометтар, таанкалар ытыалыыллара уо.д.а. сэрии сэптэрин эстэр тыастара барыта холбоһон биир кэм этин этэригэр майгынныыр буолан баран, өссө оннооҕор ордук тыас быстыбакка ньиргийэрэ. Кыргыс хонуутугар икки ый буолбутум да, ханна да ол тыас биир да мүнүүтэҕэ намыраан ылбатаҕа. Хата, өссө ордук сэтэрииргэ дылыта. Дьон өлүүтүн чааһынан, киһи сатаан кэпсээбэт ынырык быһыытын көрбүтүм.
Тиийэрбитин кытта, өстөөх сэриилэрэ биир сиринэн чаастарбытын үтүрүйдүлэр. Көҥү анньан киирэн, Волга өрүһү туораан эрэллэрэ, онуоха биһигини өстөөҕү кытта охсуһууга ыыппыттара. Биһиги бэрт элбэх этибит. Эппит сирдэригэр кэлбиппит. Өрүс кытыыта хонуу сир эбит этэ да, хорутуллубут сир курдуга. Снаряд түспэтэх чэгиэн сирэ аҕыйах этэ. Биһиги кэлээт, ыта-ыта иннибит диэки дьулуспуппут. Өстөөх ханна саһан сытарын көрбөтөҕүм. Харса суох пулемет, автомат уоту аһара, снарядтар хойуутук түһэллэрэ. Чугаспытыгар снаряд миинэ түстэҕинэ, сыта охсорбут уонна эмиэ иннибит диэки барарбыт. Кинилэр харса суох өстөөҕү үлтү тэптэрэллэрэ. Тааҥкалар кэннилэриттэн биһиги саллааттарбыт атаакалыыллара. Ол курдук, көҥү анньан өрүскэ тиийбиппит. Өрүһү туораабыт өстөөх үлтүрүтүллүбүтэ. Тааҥкалар төннүбүттэрэ. Биһиги ол сиргэ оборонаҕа хаалбыппыт. Өстөөх уҥуоргу биэрэктэн артиллериянан ытыалыыра уонна бомбалыыра хойдубута.
Оборонаҕа балачча турбуппутун кэннэ, атын чаас кэлэн солбуйбута. Биһигини ханан эрэ эргитэн Сталинградка киллэрбиттэрэ. Ол кэмнэ өстөөҕү урусхаллаан эрэбит, сотору куораты олоччу босхолуохпут диэн кэпсииллэрэ. Мин көрдөхпүнэ, сэрии өссө сэтэрээбиккэ дылыта. Дьиэлэри ылар иһин кыргыһыы бара турара. Сорох кварталга ньиэмэстэр ортолоругар сылдьан охсуһарбыт. Ардыгар биир дьиэни хосторунан үллэстэн өстөөҕү утары кыргыһыылар буолаллара.
Кэнникинэн өстөөх, мөлтөөбүтэ лаппа биллибитэ. Биһиги самолеттарбыт быдан элбэхтик көтөллөрө. Артиллериянан да ытыыга биһиги лаппа баһыйбыппыт. Ол оннугар өстөөх снайпердара элбээбиттэрэ, ханна эрэ саһан олорон ытан таһырҕаталлара. Дьиэттэн дьиэни босхолоон, сабырыйан испиппит Куорат уулуссаларын, дьиэлэр олбуордарын устун окуопалар хаһыллыбыт этилэр. Биһиги ол устун баран иһэн, өстөөх автомат уотун аспытыгар тохтоон окуопаттан быган ытыалыырбыт. Автоматчиктар куоппуттара. Эмискэ биирдэ тыас дэлби ыстанарын кытта, хаҥас илиим утуйан хаалбыта. Окуопа иһигэр тоҥолохтонон туран ыта сыппыт винтовкам илиибин ханньаччы баттаан сиргэ түспүтэ. Өстөөх снайперын буулдьата тоҥолохпун үлтү ытан кэбиспитэ. Ити ахсынньы ый 30 күнүгэр 1942 с. этэ. Госпитальга илдьэн үлтүрүйбүт илиибин быспыттара, үйэм тухары II группалаах инбэлиит буолбутум. Биэс ый эмтэнэн үтүөрэн баран, ыам ыйыгар 1943 с. төрөөбүт дойдубар эргиллэн кэлбитим.
Н.С. Бочкарев ахтыытыттан суруйда В. Яковлев