РУБРИКАТОР
ФРОНТОВИК СЭРИИ КЭННИТТЭН…
Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылаахтара биһиги нэһилиэккэ үс эрэ киһи хаалла. Кинилэртэн, илиҥҥи фроҥҥа сылдьыбыттартан, соҕотох Винокуров Иван Васильевич эрэ баар, атыттара - Ленинград блокадатыгар сылдьыбыт Ушницкая Э.Д. уонна интернациональнай сэрии кыттыылааҕа Дьяконов И.И. буолаллар.
Иван Васильевич Япония Квантунскай армиятын Улахан Хингаҥҥа урусхаллааһыҥҥа кыттыбыта. Аҕа дойду Улуу сэриитигэр актыыбынай бойобуой сырыыларын бэлиэтээн Аҕа дойду сэриитин II степеннээх уордьанынан, «Японияны кыайыы иһин», «Маршал Жуков» мэтээллэринэн наҕараадаламмыта.
Фронтовик Иван Васильевич сэрии кэнниттэн эйэлээх олоҕу тутууга турунуулаахтык кыттан барбыта. Кинини үлэтин, олоҕун үчүгэйдик билэр дьоннор аҕыйаатыбыт.
Кини ханна анаммыт сиригэр, ССКП саллаата буоларын быһыытынан, айымньылаахтык үлэлээбит, нэһилиэгин туһугар сэмэй кылааты киллэрсибит, улахан дьоҕурдаах дьоннортон биирдэстэрэ буолар. 1951 с. армияттан кэлэн баран, 1952-54 сс. Муома оройуонугар народнай судьуйанан үлэлээбитэ. Ол кэнниттэн 1955 с. Саха респубикатын Верховнай суутун чилиэнинэн үлэлээн олордоҕуна, Н.С. Хрущев кэмигэр, тыа хаһаайыстыбатын өрө көтөхтөрө тыа сиригэр специалистары ыытыыга обком дьаһала тахсан, кинини аан маҥнай Намҥа ыыппыттара. Ол саҕана райком бастакы секретарынан Аргунов А.И. үлэлии олороро. Кини Винокуров И.В. Түбэҕэ Маленков аатынан колхозка председателинэн үлэлэтэ ыыппыта. Онтон «Искра» колхозка председателинэн үлэлээбитэ. Ити сырыттаҕына, колхоһа М.К. Аммосов аатынан колхозка холбоһор. Итиннэ быстах кэмҥэ үлэлээн баран, төрөөбүт-үөскээбит Хамаҕаттатыгар кэлбитэ уонна В.И. Ленин аатынан колхозка председателинэн үлэтин саҕалаабыта.
Кэлээт да, үлэ бөҕөтүн ыыппытынан барбыта. Ол курдук, оскуола маһын кэртэрбитэ, кулууп тутуутун уонна ситэриитин тэрийсибитэ, детсад дьиэтин акылаатын түһэртэрбитэ. Аан бастаан Кыайыыны бэлиэтиир пааматынньыгы туруортарбыта. Ити тутуулары ыытарыгар, үп-харчы наада буолбутугар, райком бастакы секретарыгар С.Н. Платоновка киирэн туруорсубута. Онуоха киһитэ: «Оройуонтан үп бэриллэрэ кыаллыбат, эн бэйэҥ була сатаа, республикаттан туох кыалларынан туруорус», - диэбит. Ити саҕана Охлопков Н.С. Совмин солбуйааччы председателинэн үлэлиирэ. Онон киниэхэ киирэн үп-харчы көрдөһөн быһаартарбыт. Н.С. Охлопков көмөтүнэн оскуолаҕа төлөммүт харчы колхоз кассатыгар толору төннүүтүн ситиспит.
Өссө биир үтүөтэ, Намҥа тутууну ыытарга аналлаах «Межколхозстрой» биригээдэтин Хамаҕаттатын иһиттэн сүүмэрдээн оройуоҥҥа да, Хамаҕаттаҕа да тутуу бөҕө барыытын саҕалаабыта.
Кини үлэлиир сылларыгар производство биллиилээх үлэһиттэрэ бааллара. Ол курдук, В.И. Ленин уордьаннаах Сидорова Ф.В., ынахтан үрдүк үүтү ылыыга уордьаннаах дояркалар Овчинникова С.М., Авксентьева Г.П., Максимов М.Н. о.д.а. Оччолорго улахан тэрийэр-салайар дьоҕурдаах биригэдьиирдэр: Васильев М.П. I, Иванов Е.П., Дунаев Г.И. үлэлииллэрэ. Зоотехнигынан республика биллиилээх зоотехнига Ларионов Е.Е., тутууга сэрии фронтовига Винокуров В.С., прораб үөрэхтээх Васильев Н.П. үп-харчы эргиирин үчүгэйдик билэр улахан экономист-бухгалтердар И.С. Мокрощупов, кылаабынай агрономунан И.Л. Еремеев үлэлээбиппит.
Бу үтүөкэннээх дьоннору салайан, тэрийэн, үлэлэтэн колхоһун улахан дохуоттаах оҥорбута. Сыл аайы сиртэн туруктаах үүнүүнү ылан, гектартан уонтан тахсалыы центнер бурдугу үүннэрэн, государствоҕа туттарыллара. Үүт, эт былааннарын сыл аайы аһара толорулларын ситиһэллэрэ. Дэлэҕэ да колхозпут В.И. Ленин аатынан миллионер колхоз диэн мээнэҕэ ааттамматаҕа.
Аны Иван Васильевич биир үтүөтүнэн, сонун ситиһиитинэн колхоһугар хамнаһы харчынан төлөбүргэ киллэриитэ буолар. Онон колхоз үлэһиттэрэ хамнастаах үлэһит буолуулара ситиһиллибитэ, улам-улам совхоз рабочайын курдук буолан испиттэрэ. «Нам» совхоһу өрө тардар сыалтан колхоһу «Нам» совхозка холбуур боппуруоһу райком бастакы секретара Платонов С.Н. көтөҕөн холбоһуу барбыта. Ол түмүгэр «Нам» совхоз сонно тута барыстаахтык үлэлиир хаһаайыстыба буола түспүтэ.
Иван Васильевич «Нам» совхоз буолбуппут кэннэ, совхоз профсоюһун председателинэн талыллан үлэлээбитэ. Ити кэнниттэн Хамаҕатта отделениетыгар управляющайдаабыта. Кэнники Хамаҕатта сельсоветын исполкомун председателинэн үлэлээбит сылларыгар сельсовета бастыҥнар кэккэлэригэр сылдьан, атын улуустартан кэлэн кини ыытар үлэтигэр уопут ылан бараллара. Нэһилиэккэ ыытыллар үлэ барыта оскуола, почта, сибээс, детсад, биригээдэлэр үлэлэрэ, кулууп, культура үлэһиттэрин көрдөрүүлэрэ сельсовет тэрийиитинэн, кини хонтуруолунан ыыталлара. Итиэннэ нэһилиэк общественнай тэрилтэлэрин үлэлэрин салайыгы эмиэ сэбиэтинэн ыытыллара.
Хамаҕатта нэһилиэгин олоҕо тупсуутугар бэйэтин сэмэй кылаатын киллэрсибит, үлэ бөҕөтүн ыытыспыт Аҕа дойду Улуу сэриитин ветерана Иван Васильевич сэрии кэнниттэн үгүс өрүттээх айымньылаах үлэтэ үрдүктүк сыаналанан Саха АССР Верховнай Советын Бочуотунай грамотатынан үс төгүл наҕараадаламмыта, Нам оройуонун бочуоттаах гражданина аат иҥэриллибитэ уонна үгүс юбилейнай мэтээллэринэн бэлиэтэммитэ. Биһиги кининэн, кини курдук үлэлээбит дьоннорбутунан киэн туттуохтаахпыт. Билиҥҥи көлүөнэ дьоҥҥо үүнэр ыччакка кинилэр тустарынан үтүө-кэрэ өйдөбүлү биэрэр ытык иэстээхпит.
Иван Васильевич бу күннэргэ Улуу Кыайьгы 65 сылынан сибээстээн, Хабаровскай куоракка ыытыллар Кыайыы параадыгар кытта барарга бэлэмнэнэ сылдьар.
Г.С.Кокорев,
Нам улууһун уонна Хамаҕатта нэһилиэгин бочуоттаах гражданина,
тыыл, үлэ ветерана